|
ИРОН ÆВЗАГ |
|
||||
САМОУЧИТЕЛЬ ОСЕТИНСКОГО ЯЗЫКА |
||||||
|
ЧАСТЬ I 1
2
3 4
5
ЧАСТЬ II 26
27
28
29
|
* К
содержанию * Следующая
страница * КЛЮЧ К КОНТРОЛЬНЫМ РАБОТАМ (часть I)→ III. кæсын, дзурын, фыссын, кæнын, лæууын, зарын, бадын, хæрын, цæрын. → V. Æз цæуын. Ды цæуыс. Уый цæуы. Мах цæуæм. Сымах цæут. Уыдон цæуынц. IV. баст, лыгъд, сыгъд, хыгъд, æмбæрст, кафт, лæуд, хъазт, урæд, æхгæд. V. Æз æмбарын. Ды хъазыдтæ. Уый дзырдта. Мах куыстам. Сымах зонут. Уыдон зарынц. IV. буртæ, скъолатæ, быдыртæ, цæлхытæ, кæрцытæ, тæрсытæ, чындзытæ, чызджытæ, стджытæ, цæрджытæ, уынджытæ, уæйгуытæ, уæныгтæ, мæсгуытæ. II. цæуын, кусын, хæдзар, кæрт, загъта, фысс, дзур, мад, æфсымæр, хо, фыд, найын, æмбæлын, цар, паддзахад, пайда, тар, урс, сау, сырх. III. æвдисын, курын, бур, урс, сау, дур, уынг, фæндаг, кæрт, сывæллон, сахат, уидыг, уромын, къух, къах. VI. Мы идем в кино. Они играют в футбол. Вы идете со школы. Я разговариваю с бабушкой. Он работает как мужчина (по-мужски). Ты поешь для девочек. VII. Машинæ дуртæ ласы. Цъиутæ тæхынц арвыл. Лæппу хъазы футболæй. Сывæллæттæ найынц цæугæдоны. Мад хъазы сывæллонимæ. Фæткъуытæ хауынц (згъæлынц) бæласæй. II. цъæх, ныллæг, бæрзонд, цъæх, хорз, зæронд, æрыгон, кæстæр, хисгæр, гыццыл, стыр (дынджыр), сау, урс, бур. III. 1) Æз куыстмæ цæуын. 2) Уый мемæ куыстмæ цæуы. 3) Уыдон мæнæн фæткъуытæ дæттынц. 4) Ды мæн чингуытæ исыс. 5) Уый мæнау хорз кусы. 6) Ды мæнæй æвзæртæ загътай. V. 1) Мемæ хорз лæппу кусы. 2) Уый сырх фæткъуы хæры. 3) Демæ рæсугъд чызг кафы. 4) Мах ставд бæлæстæ аразæм. 5) Зæронд устытæ бадынц даргъ бандоныл. 6) Лæппутæ хъазынц кæрты гыццыл портийæ. I. мæ, дæ, йæ, нæ, уæ, сæ. III. 1) Мы его знаем. 2) Ты с нами работаешь. 3) Он сегодня идет к ним. 4) Дедушка мне сегодня вечером будет рассказывать сказку. 5) Я к нему по телефону звонил. V. 1) Ды мæм абон тилифонæй нæ дзырдтай. 2) Нана мын ахсæв чиныджы нæ кæсдзæн. 3) Ды абон ма цу куыстмæ. 4) Изæрæй уыдонмæ ма лæуу. IX. чи, цы, цæимæ, кæй, цæй, цæуыл, кæимæ, кæмæй, цæмæй, цæйау, цæмæ, кæмæ, кæуыл, цæуыл, кæмæн, цæмæн, кæйау. II. ныхас кæнын, аргъ кæнын, парахат кæнын, аходæн кæнын, ныв кæнын, ахуыр кæнын, æгъдау кæнын, аргъау кæнын, хъуыды кæнын, дзырд кæнын, кой кæнын, хъæр кæнын, сырх кæнын, сау кæнын. III. ахуыр кæнын, сыгъдæг кæнын, арфæ кæнын, мæсты кæнын, иу кæнын, хъуыды кæнын, аргъ кæнын, ныв кæнын, ныхас кæнын, сау кæнын. V. балидзын, алидзын, æрбалидзын, ралидзын, фæкусын, бакусын, ныссыгъдæг кæнын, асыгъдæг кæнын, баиу кæнын, сахуыр кæнын, æрбадын, бабадын, ныхъхъæр кæнын, æрбаленк кæнын, бахъарм кæнын. II. ме 'фсымæр, де 'фсымæр, уе 'фсымæр, ме 'рдхорд, де 'рдхорд, уе 'рдхорд… и т.д. IV. кæсæг, кæсæг, кæсæг, фыссæг, фыссæг, фыст, дзурæг, æрвитæг, кафæг, кафæг зонæг, кусæг, кусæг, кусæг, зæгъæг, æлхæнæг, æлхæнæг. V. 1) С собой приведу товарища для беседы (для общения). 2) Я в болшом доме не собираюсь жить. 3) Брат мой дал (поручил) мне работу. 4) Твой друг плохо читал в книге. 5) Сегодня дождь будет. 6) Он твой друг? 7) Я закончил школу. IV. цавæр, чидæр, цæмæндæр, кæйдæр, искæцы, цæйдæр, чидæриддæр, цыдæр, кæмæндæрты, цавæрдæриддæр. III. сылгоймаг, нæлгоймаг, денджыз, чысыл, ссад, хæрзконд, æлвынын, цъупп, фæрæз (мадзал), фæрæз, ахорæнтæ, ахорын, мулк, æмбырд кæнын. V. 1) Бонæй дæр, æхсæвæй дæр кусгæ кæны. 2) Уый нæ фæндыди нæдæр хæдзармæ, нæдæр куыстмæ цæуын. 3) Ды афтæ æнхъæл дæ, æмæ æз нæ зонын иронау фыссын. 4) Æз зонын дзурын уырыссагау дæр, иронау дæр. 5) Мæммæ æрбацыдысты мæ мад æмæ мæ фыд. 6) Сабат æмæ хуыцаубоны æз нæ кусын. VII. тагъд, фыдхуыз (мæллæг), аслам, сабыр, цырд, æнцад, уадзын, цы ми кæнын?, къаба, уадзын, адæймаг, бирæгъ, адæм, æнтæф, бæмбæг, мæллæг, мæллæг кæнын. II. 1) Я сам себе положил еду. 2) Что ты сам себя хвалишь? 3) Вы сами себя испачкали. 4) Вы что из себя строите? 5) Они сами над собой смеялись. 6) Они сами себе сделали места. III. 1) Мæхицæн дзурын. 2) Йæхиимæ дзурын. 3) Уыдон сæхимæ агуырдтой. 4) Уыдон кастысты кæрæдзимæ. 5) Уыдон бирæ фæныхас кодтой кæрæдзиимæ. 6) Автобусы мидæг ничи уыди. 7) Дæу куыстæй рацух кодтой? VII. кæд, уæд, абон, куыд, кæм, уый тыххæй, афтæ, знон, æрæджы. IV. 1) Ам чи цæры? 2) Кæцæйдæр хъуысы мæргъты зарын. 3) Ды абон искуыдæм цæуыс? 4) Æхсæв макуыдæм ацу. 5) Кæм кусынц дæ мад æмæ дæ фыд? 6) Уым кусынц тынг хорз адæм. VI. 1) Уæд Фатимæ райдайы зарын, уæд Аланæ. 2) Урокмæ куы байрæджы кæнай, уæд дæ къласмæ нал бауадздзысты. 3) Уый ме 'фсымæр куы у! 4) Æз дæм тилифонæй куы дзырдтон. 5) Хæдзармæ куы 'рбацыдтæн, уæд мын мæ мад аходæн ацæттæ кодта. VIII. 1) Ма ма æрбацу. 2) Ма ма хæр. 3) Кæдæй æнхъæлмæ кæсыс? 4) Кæдмæ баддзыстæм ам? 5) Нырмæ дæ уроктæ нæма сахуыр кодтай? 6) Уæдæй нырмæ бирæ рæстæг рацыди. 7) Æз ме 'фсымæрмæ бадзырдтон, æмæ уый уайтагъддæр æрбацыди. 8) Уый раджы уыди. X. 1) Дæ ном цы хуины? 2) Абон цы бон у? 3) Сымахмæ телевизор ис? 4) Кæм райдыдтай кусын? 5) Дысон уæм чи 'рбацыд? 6) Райсом кæдæм цæуынц скъоладзаутæ? 7) Чи дæм дзуры? XII. 1) Уый махмæ нал цæуы. 2) Ды махмæ мауал æрбацу! 3) Ды мауал цух кæн уроктæ. 4) Нæй мæм ницы. 5) Ды кусын нæма райдыдтай? IV. дæтгæ, цымгæ, фыцгæ, тайгæ, æфсадгæ, ризгæ, змæлгæ, зæгъгæ, къахгæ, здухгæ, быцæугæнгæ, цалцæггæнгæ, рæвдзгæнгæ, лæваргæнгæ, рисгæ, æмбулгæ, ахуыргæнгæ, дзаггæнгæ, дисгæнгæ, хъармгæнгæ. VII. 1) Сегодня я в кино иду. 2) Сегодня я домой ухожу. 3) Учитель распрашивал меня по уроку. 4) Сегодня меня учитель спрашивал по уроку. 5) Сегодня меня учитель спрашивал по тому, что мы проходили по уроку. 6) Сегодня меня учитель распрашивал (обо всем). 7) Сегодня учитель даже не спросил меня. VIII. 1) Æз нал кусын. 2) Ды нæм нал æрбацыдтæ. 3) Цы ахуыр кодтон, уый нал хъуыды кæнын. 4) Мæн ницыуал хъæуы. 5) Ды уал уым фæлæу. 6) Артур уал махмæ кусы. 7) Ды уал æм ма 'внал! III. 1) Æз баззадтæн æнæ рухсæй. 2) Æнæ мæнæй макуыдæм ацу. 3) Æнæ кусæнгæрзтæ нæй кусæн. 4) Уый æнæ мæнæй ацыд. 5) Уый æнæ куыстæй баззад. 6) Æнæ мæ кæстæр æфсымæр æз нæ ацæудзынæн паркмæ. VII. 1) Дети заходили в класс по одному. 2) Ученики выучили (каждый) по три стихотворения. 3) Каждый рассказал по три стихотворения. 4) Друг за другом шли по три. 5) У каждого было задание прочитать по четыре сказки. X. 1) Ды мæм хъусыс, æви къуырма дæ? «ты меня слушаешь, или ты глухой?» 2) Кæнæ рацу мемæ, кæнæ дæ хæдзары бад! «или пошли со мной, или сиди в своем доме (у себя дома)!» 3) Кæд дæ фæнды, уæд рацу кæнæ абон, кæнæ райсом «если хочешь, то приходи или сегодня, или завтра. 4) Уый тилифон, æви æндæр истæй хъæр уыди? «это шум телефона или чего-то другого был?» 5) Дæхæдæг рауай, кæнод дæм мæхæдæг дæр бацæудзынæн «сам подойди, или я сам тоже подойду к тебе». 6) Хуыздæр иронау æви уырыссагау зоныс кæсын? «лучше по-осетински или по-русски умеешь читать?»
XII.
Хетаг
устраивается то на
одну работу, то на другую, но долго нигде
не поработал. А на последнюю работу он и
не пришел больше, и даже не позвонил. Но
он и не слушает (никого). Что говори ему,
что ни говори, все равно он делает так,
как сам хочет. А вчера вечером он сказал
своей матери: «Если завтра утром не
проснусь, то разбуди меня. На новую
работу опять пойду. Если мне понравится,
то буду там работать. Или же надо будет
искать новую работу». III. 1) Москва – столица России. 2) Мать положила мне с собой на дорогу (провизию, деньги). 3) Через три дня брат мой поедет в Ставрополь. 4) Работящий человек много работает. 5) Наша соседская старушка рада (всегда) гостю. 6) Два соседа живут тридцать шестой год в любви и согласии (в дружбе). 7) Рабочий человек всегда найдет себе работу. IV. уайæг, лидзæг, тæхæг, кæсæг, найæг, хуыссæг, фынæйгæнæг, хъалгæнæг, æххуысгæнæг, дисгæнæг, ныхасгæнæг, æрвитæг, фæрсæг, комæг, æмбулæг, аразæг, нæмæг, уынæг, тæрæг. V. 1) Клубы æрæмбырд сты заводы кусджытæ. 2) Клубы æрæмбырд сты кусæг адæм. 3) Футболæй хъазджытæ æрæмбырд сты стадионы. 4) Абон нæм æрцыдысты шахмæттæй хъазджытæ. 5) Æз газет «Рæстдзинад»-ы кæсæг дæн. 6) «Рæстдзинад» газеты кæсæг бадт бандоныл. VI. 1) Играющий взял свои игрушки и играет во дворе. 2) Пьющий наполнил свой бокал и выпил его. 3) Житель построил (отремонтировал) свое жилище и живет там счастливо. 4) Копатель взял свой инструмент для копания и начал копать. 5) Кройщица забыла свои ножницы дома и у нее больше нет, чем раскроить (порезать). 6) Благодарящий благодарность находит (получает). VIII. цыбыргомау, тагъдгомау (цырдгомау), æдылыгомау, сабыргомау, нарæггомау, бирæгомау, бæрзондгомау, зæрондгомау, æвзæргомау, уазалгомау, даргъгомау, сыгъдæггомау, зынаргъгомау, хусгомау, таргомау. II. æдзæрæг (нежилой), æдзæттæ (неготовый), æнæмæт (беззаботный, беспечный), æнæнцой (неугомонный, беспокойный), æнамонд (несчастный), æнахуыр (непрывычный, необычный), æдзæхх (несоленный), æнæгъдау (безнравственный, неприличный), æвæд (бесследный, бездетный), æдас (безопасный), æгуыст (безработный), æдых (бессильный), æгад (позор, бесславие). III. æдбæх, æддзаумæттæ, æдгæрзтæ, æдуæрдон, æгасæй, æдхъуын, æдмашинæ, æдбынтæ, æдхæдзар, адæмимæ, æрдхордимæ, æфсымæримæ. IV. æмкусæг (сотрудник), æмгар (ровесник), æмбæстаг (земляк), æмцæдис (союз), æмдых (равносильный), æмгæрон (рядом, близ, около), æмвæндæй (сообща, единодушно), æмбадæг (совместно сидящий), æмкъласон (однокласник), æмдзæрæн (общежитие), æмдзæрин (сожитель), æмбæлццон (спутник), æмхуызон (одинаковый, схожий). VII. 1) Олег мын загъта, æз, дам, Дзæуджыхъæуы цæрын. 2) Ахуыргæнæг æй бафарста, дæ мыггаг, дам, кæмæй у, зæгъгæ. 3) Æз, дам, Нарты Уырызмæг дæн, зæгъгæ загъта Уырызмæг. 4) Худинаджы бæсты мæлæт хуыздæр у, зæгъгæ, загътой нартæ. 5) Ныр лæппу нал уадзы Сосланы, мæн дæр, дам, ауадз хæцынмæ. 6) Лæгъстæ кæнын байдыдта Батрадзæн, суадз, дам, мæ, зæгъгæ. 7) Гыццыл чызг дынджыр адæймаджы хуызæн скаст Хæмæтмæ æмæ, дам, æм, зæгъгæ, дзуры, ауадз мæ, æз демæ нал бадын. III. 1) Цæуыл кæуыс, цымæ ма гыццыл дæ? 2) Миййаг, кæд дæ ме 'ххуыс хъæуы? 3) Æвæццæгæн дæ къаффеттæ балхæнын фæнды. 4) Хæдæгай, æхца дæм ис? 5) Кæй зæгъын æй хъæуы, мæн дæр бæргæ фæнды демæ ацæуын. 6) Æцæг дæм æхца нæй? 7) Æгонгæй, ма сæм хъус! 8) Тæхудиаг, исчи мæм уæддæр куы 'рбадзырдтаид. VI. 1) Дзырд дæр ыл нæй, куыд баныхас кодтам, афтæ бакæндзынæн. 2) Чи зоны, æз дæр, миййаг, стыр ахуыргонд суыдзынæн. 3) Уырны мæ, дæуæн, æнæмæнг, бирæ бантысдзæн. 4) Кæй зæгъын æй хъæуы, æз дæр дæм фæкæсдзынæн. 5) Бахатыр кæн, рæстæг мын нæ зæгъдзынæ? 6) Кæд нæ рæдийын, уæд ды Цохъты Солтаны фырт дæ. 7) Кæй зæгьын æй хъæуы, абон мæ æппындæр не 'вдæлы. II. 1) (Ды) бандоныл бад! 2) Лæппу, ацу æддæмæ! 3) Солтан, дæхицæн зар! 4) Скъоладзаутæ, абон æппæт къласæй дæр ацæут экскурсийы. 5) Абон ма кус! 6) Хоран, изæрæй ацу киномæ! 7) Гардан, райсомæй махмæ æрбацу. 8) Тугъан, ныртæккæ куыстмæ ацу!
Переводы: IV. 1) Дæттæ уайынц. 2) Фос хизынц быдыры. 3) Ды бадыс бандоныл. 4) Сымах раджы æрбацыдыстут скъоламæ. 5) Ме 'фсымæр ацыди йе 'мбалимæ. 6) Ды мæн нæ хъусыс! 7) Лæппутæ æхсынц дуртæ. 8) Бæласы сыфтæр згъæлы зæхмæ. 9) Гыццыл саби хъазы кæрты. 10) Сымах кæсут чингуыты. V. 1) Фæнды дæ институты ахуыр кæнын? 2) Уырны уæ мæ ныхæстæ? 3) Фæнды йæ мах заводы кусын. 4) Уырны дæ ам цы фыст ис, уыдон? 5) Ам мæ хорз зонынц. 6) Нæ дæ исынц куыстмæ. 7) Фæнды нæ райсомæй хохмæ ацæуын. 8) Æз сæм рагæй дзурын. VI. 1) Æз ахуыргæнæг дæн. 2) Уый инженер у. 3) Ды заводы кусæг дæ. 4) Мах фондзæй стæм. 5) Сымах иу мыггагæй стут? 6) Уыдон хорз лæппутæ сты. 7) Дæ ном куыд у? 8) Дæ фыд скъолайы директо у? 9) Æз фыццаг курсы студент дæн. VII. 1) Кæрты зайы стыр бæлас. 2) Мæ хистæр æфсымæр ахуыр кæны дæсæм къласы. 3) Абон хур бон у. 4) Æнусмæ кад æгад цардæй хуыздæр у. 5) Куысты кады гæххæттытæ раттой æртæ лæгæн. 6) Уынджы æрæмбырд сты бирæ адæм. 7) Æз раластон мæ кусæн дзаума. II. 1) Дада бады бæрзонд рæсугъд бæласы бын «дедушка сидит под высоким красивым деревом». 2) Цы лæууыс мæ цуры? «что ты стоишь возле меня?» 3) Ралæууыд уазал зымæг «наступила холодная зима». 4) Нана æрбацыд æд уæззау сумкæ «бабушка пришла с тяжелой сумкой». 5) Мæ тæккæ цур фæлæууыд машина «прямо возле меня остановилась машина». 6) Асанæ бадт сабыр, фæлæ ахуыргæнæгмæ та нæ хъуыста «Асана сидел тихо, но учителя он и не слушал». III. 1) Æз дæр та сымахмæ цæуын «я тоже опять к вам иду». 2) Куысты та цæуылнæ уыдтæ? «почему опять не был на работе?» 3) Абон-ма ам баззай «останься-ка сегодня здесь». 4) Дуканимæ уал бауай, стæй та хъаздзынæ «пока сбегай в магазин, а потом опять будешь играть». 5) Футболæй хъазын дæр зонын хъæуы «в футбол играть тоже надо уметь». 6) Райсом дæр та мæ раджы цæуын хъæуы куыстмæ «завтра тоже опять мне надо рано уходить на работу». 7) Ды уал абад дадайы цур «ты пока посиди возле дедушки». V. 1) Мæ чиныг мын раттут. 2) Мæ машинæ мын ныхсут. 3) Йæ худ ма йын æрбахæсс. 4) Йæ цæстытæм ын ма кæс. 5) Йæ куыстмæ ма йын æркæс.
|
|||||
