Матфейы Евангели - Евангелие от Матфея

5 Сæр

Глава 5

  Chapter 5

1  Йесо адæмы куы федта, уæд ссыди хохмæ. Куы æрбадт, уæд Ыл æрæмбырд сты Йæ ахуыргæнинæгтæ,

2  Æмæ сæ райдыдта ахуыр кæнын:

3  «Тæхудиаг сты, йе скаст æрмæст Хуыцаумæ кæмæн у – Уæларвон Паддзахад уыдоны у.

4  Тæхудиаг сты кæуджытæ – уыдон баййафдзысты рæвдыд.

5  Тæхудиаг сты æвæлмастæ – зæхх уыдоны хай бауыдзæн.

6  Тæхудиаг сты, стонгау æмæ дойныйау Хуыцауы рæстдзинадæй бафсæдынмæ чи бæллы, уыдон – Хуыцау сæ бафсаддзæн.

7  Тæхудиаг сты хатыргæнджытæ – уыдон уыдзысты хатыргонд.

8  Тæхудиаг сты сыгъдæгзæрдæтæ – уыдон фендзысты Хуыцауы.

9  Тæхудиаг сты фидауынгæнджытæ – Хуыцау сæ схондзæн Йæ хъæбултæ.

10  Тæхудиаг сты рæстдзинады тыххæй æфхæрд æййафджытæ – Уæларвон Паддзахад уыдоны у.

11  Тæхудиаг уыдзыстут, Мæн тыххæй уын фидис куы кæной æмæ уæ куы æфхæрой, алы æвзæртæ уыл куы мысой, уæд.

12  Цин кæнут æмæ райут – уæлæрвты уæм æнхъæлмæ кæсы стыр хорзæх. Афтæ æфхæрдтой, уæ размæ цы пехуымпартæ уыди, уыдоны дæр.

1  Увидев народ, Он взошел на гору; и, когда сел, приступили к Нему ученики Его.

2  И Он, отверзши уста Свои, учил их, говоря:

3  Блаженны нищие духом, ибо их есть Царство Небесное.

4  Блаженны плачущие, ибо они утешатся.

5  Блаженны кроткие, ибо они наследуют землю.

6  Блаженны алчущие и жаждущие правды, ибо они насытятся.

7  Блаженны милостивые, ибо они помилованы будут.

8  Блаженны чистые сердцем, ибо они Бога узрят.

9  Блаженны миротворцы, ибо они будут наречены сынами Божиими.

10  Блаженны изгнанные за правду, ибо их есть Царство Небесное.

11  Блаженны вы, когда будут поносить вас и гнать и всячески неправедно злословить за Меня.

12  Радуйтесь и веселитесь, ибо велика ваша награда на небесах: так гнали [и] пророков, бывших прежде вас.

The Sermon on the Mount

1  Seeing the crowds, he went up on the mountain, and when he sat down, his disciples came to him.

2  And he opened his mouth and taught them, saying: 

3  "Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven.

4  "Blessed are those who mourn, for they shall be comforted.

5  "Blessed are the meek, for they shall inherit the earth.

6  "Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they shall be satisfied.

7  "Blessed are the merciful, for they shall receive mercy.

8  "Blessed are the pure in heart, for they shall see God.

9  "Blessed are the peacemakers, for they shall be called sons of God.

10  "Blessed are those who are persecuted for righteousness' sake, for theirs is the kingdom of heaven.

11  "Blessed are you when others revile you and persecute you and utter all kinds of evil against you falsely on my account. 

12  Rejoice and be glad, for your reward is great in heaven, for so they persecuted the prophets who were before you.

13  Сымах стут дунейы цæхх. Фæлæ цæххæн йæ ад куы фесæфа, уæд ма йæ цæмæй сцæхджын кæндзынæ? Адæмы къæхты бынмæ аппарыны йеддæмæ ницæмæнуал бæззы.

14  Сымах стут дунейы рухс. Хохы сæрыл цы сахар ис, уымæн бамбæхсæн нæй.

15  Æмæ цырагъ куы ссудзынц, уæд æй дурыны бын не 'вæрынц, фæлæ цырагъдарæныл, æмæ хæдзары алкæмæн дæр рухс кæны.

16  Афтæ æрттивæд уæ рухс адæмы раз, цæмæй уыной уæ хорз хъуыддæгтæ æмæ кад кæной уæ Уæларвон Фыдæн.

13  Вы - соль земли. Если же соль потеряет силу, то чем сделаешь ее соленою? Она уже ни к чему негодна, как разве выбросить ее вон на попрание людям.

14  Вы - свет мира. Не может укрыться город, стоящий на верху горы.

15  И, зажегши свечу, не ставят ее под сосудом, но на подсвечнике, и светит всем в доме.

16  Так да светит свет ваш пред людьми, чтобы они видели ваши добрые дела и прославляли Отца вашего Небесного.

Salt and Light

13  "You are the salt of the earth, but if salt has lost its taste, how shall its saltiness be restored? It is no longer good for anything except to be thrown out and trampled under people's feet.

14  "You are the light of the world. A city set on a hill cannot be hidden. 

15  Nor do people light a lamp and put it under a basket, but on a stand, and it gives light to all in the house. 

16  In the same way, let your light shine before others, so that they may see your good works and give glory to your Father who is in heaven.

17  Сымах афтæ æнхъæл ма ут, æмæ Æз Моисейы Æгъдау кæнæ пехуымпарты ахуырад аивынмæ æрцыдтæн. Æз сæ аивынмæ не 'рцыдтæн, фæлæ сæ сæххæст кæнынмæ.

18  Æцæг уын зæгъын: цалынмæ арв æмæ зæхх сты, уæдмæ Æгъдауæй тæккæ къаддæр дамгъæ кæнæ иу хахх дæр нæ фæхъæудзæн – æппæт дæр сæххæст уыдзæни.

19  Уæдæ ацы тæккæ къаддæр фæдзæхстытæн сæ иуы дæр чи фехала æмæ адæмы дæр афтæ бакæныныл чи сардауа, уый къаддæрыл нымад уыдзæн Уæларвон Паддзахады. Фæлæ сæ чи сæххæст кæна æмæ сæ адæмæн дæр чи бацамона, уый Уæларвон Падцзахады нымад уыдзæни стырыл.

20  Зæгъын уын: динамонджытæ æмæ фарисейтæй коммæгæсдæр куы нæ уат Хуыцауæн, уæд Уæларвон Паддзахадмæ нæ бацæудзыстут.

17  Не думайте, что Я пришел нарушить закон или пророков: не нарушить пришел Я, но исполнить.

18  Ибо истинно говорю вам: доколе не прейдет небо и земля, ни одна иота или ни одна черта не прейдет из закона, пока не исполнится все.

19  Итак, кто нарушит одну из заповедей сих малейших и научит так людей, тот малейшим наречется в Царстве Небесном; а кто сотворит и научит, тот великим наречется в Царстве Небесном.

20  Ибо, говорю вам, если праведность ваша не превзойдет праведности книжников и фарисеев, то вы не войдете в Царство Небесное.

Christ Came to Fulfill the Law

17  "Do not think that I have come to abolish the Law or the Prophets; I have not come to abolish them but to fulfill them. 

18  For truly, I say to you, until heaven and earth pass away, not an iota, not a dot, will pass from the Law until all is accomplished. 

19  Therefore whoever relaxes one of the least of these commandments and teaches others to do the same will be called least in the kingdom of heaven, but whoever does them and teaches them will be called great in the kingdom of heaven. 

20  For I tell you, unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, you will never enter the kingdom of heaven.

21  Сымах фехъуыстат, рагон адæмæн цы загъд уыди, уый: „Ма амар; чи амара, уый дзуапп дæтдзæн тæрхоны раз".

22  Æз та уын зæгъын: йе 'фсымæрмæ [æнæхъуаджы] чидæриддæр мæсты кæна, уый дзуапп дæтдзæни тæрхоны раз; йе 'фсымæрæн „ницæйаг" чи зæгъа, уый дзуапп дæтдзæни синедрионы раз; „æнæзонд" ын чи зæгъа, уымæ та æнхъæлмæ кæсы зындоны арт.

23  Уæдæ ды дæ нывондимæ нывондхæссæнмæ куы æрцæуай, æмæ дæм де 'фсымæр цæйдæр тыххæй кæй фæхъыг, уый дæ зæрдыл куы æрлæууа,

24  Уæд дæ нывонд ныууадз нывондхæссæны раз, ацу, бафидау уал де 'фсымæримæ, стæй раздæх æмæ æрхæсс дæ нывонд.

25 Бафидау æвæстиатæй дæ зылынгæнæгимæ, цалынмæ йемæ тæрхондонмæ цæуыс, уæдмæ; науæд дæ бакæндзæн тæрхонгæнæгмæ, тæрхонгæнæг дæ ратдзæн хъахъхъæнæгмæ, æмæ дæ баппардзысты ахæстоны.

26  Æцæг дын зæгъын: цы бафидын дæ хъæуы, уый фæстаг кодранты онг цалынмæ раттай, уæдмæ нæ рацæудзынæ уырдыгæй.

Гнев

21  Вы слышали, что сказано древним: не убивай, кто же убьет, подлежит суду.

22  А Я говорю вам, что всякий, гневающийся на брата своего напрасно, подлежит суду; кто же скажет брату своему: 'рака', подлежит синедриону; а кто скажет: 'безумный', подлежит геенне огненной.

23  Итак, если ты принесешь дар твой к жертвеннику и там вспомнишь, что брат твой имеет что - нибудь против тебя,

24  оставь там дар твой пред жертвенником, и пойди прежде примирись с братом твоим, и тогда приди и принеси дар твой.

25  Мирись с соперником твоим скорее, пока ты еще на пути с ним, чтобы соперник не отдал тебя судье, а судья не отдал бы тебя слуге, и не ввергли бы тебя в темницу;

26  истинно говорю тебе: ты не выйдешь оттуда, пока не отдашь до последнего кодранта.

Anger

21  "You have heard that it was said to those of old, 'You shall not murder; and whoever murders will be liable to judgment.' 

22  But I say to you that everyone who is angry with his brother will be liable to judgment; whoever insults his brother will be liable to the council; and whoever says, 'You fool!' will be liable to the hell of fire. 

23  So if you are offering your gift at the altar and there remember that your brother has something against you, 

24  leave your gift there before the altar and go. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift. 

25  Come to terms quickly with your accuser while you are going with him to court, lest your accuser hand you over to the judge, and the judge to the guard, and you be put in prison. 

26  Truly, I say to you, you will never get out until you have paid the last penny.

27  Сымах фехъуыстат, [рагон адæмæн] цы загъд уыди, уый: „Ма хæт".

28  Æз та уын зæгъын: сылгоймагмæ мондаджы цæстæй чидæриддæр кæсы, уый ныридæгæн йæ мидзæрдæйы фæхæтыд йемæ.

29  Дæ рахиз цæст дын тæригъæды хос куы уа, уæд æй фелвас æмæ йæ аппар – хуыздæр дын у дæ уæнгтæй иу фесафын, цæйнæфæлтау дын дæ буар æгасæй дæр зындонмæ баппæрстæуа.

30  Æмæ дын дæ рахиз къух тæригъæды хос куы уа, уæд æй акъуыр æмæ йæ аппар – хуыздæр дын у дæ уæнгтæй иу фесафын, цæйнæфæлтау дæ буар æгасæй дæр зындонмæ бацæуа.

27  Вы слышали, что сказано древним: не прелюбодействуй.

28  А Я говорю вам, что всякий, кто смотрит на женщину с вожделением, уже прелюбодействовал с нею в сердце своем.

29  Если же правый глаз твой соблазняет тебя, вырви его и брось от себя, ибо лучше для тебя, чтобы погиб один из членов твоих, а не все тело твое было ввержено в геенну.

30  И если правая твоя рука соблазняет тебя, отсеки ее и брось от себя, ибо лучше для тебя, чтобы погиб один из членов твоих, а не все тело твое было ввержено в геенну.

Lust

27  "You have heard that it was said, 'You shall not commit adultery.' 

28  But I say to you that everyone who looks at a woman with lustful intent has already committed adultery with her in his heart. 

29  If your right eye causes you to sin, tear it out and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body be thrown into hell. 

30  And if your right hand causes you to sin, cut it off and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body go into hell.

31  Ноджыдæр загъд у: „Йæ усы чи ауадза, уый йын раттæд уагъды æвдисæндар".

32  Æз та уын зæгъын: хæтыны азым æм ма уæд, уымæй дарддæр йæ усы чидæриддæр ауадза, уый йæ хæтыныл æфтауы. Уагъд усы чи ракура, уый дæр хæтгæ кæны.

О разводе

31  Сказано также, что если кто разведется с женою своею, пусть даст ей разводную.

32  А Я говорю вам: кто разводится с женою своею, кроме вины прелюбодеяния, тот подает ей повод прелюбодействовать; и кто женится на разведенной, тот прелюбодействует.

Divorce

31  "It was also said, 'Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.' 

32  But I say to you that everyone who divorces his wife, except on the ground of sexual immorality, makes her commit adultery. And whoever marries a divorced woman commits adultery.

33  Сымах ноджыдæр фехъуыстат, рагон адæмæн ма цы загъд уыди, уый: „Дæ сомы ма басæтт, фæлæ Хуыцауæн цæй тыххæй расомы кодтай, уый бакæн".

34  Æз та уын зæгъын: æппындæр сомы ма кæнут – нæдæр арвæй, уымæн æмæ уый Хуыцауы бадæн у;

35  Нæдæр зæххæй, уымæн æмæ уый Йæ къæхты æнцой у; нæдæр Иерусалимæй, уымæн æмæ уый стыр Паддзахы сахар у.

36  Дæ сæрæй дæр ма сомы кæн, уымæн æмæ дæ сæрыхъуынтæй иу æрду дæр урс кæнæ сау скæнын дæ бон нæу.

37  Фæлæ уæ „о” хъуамæ уа „о”, уæ „нæ” та – „нæ”; уымæй уæлдай цы уа, уый та хæйрæгæй у.

О клятве

33  Еще слышали вы, что сказано древним: не преступай клятвы, но исполняй пред Господом клятвы твои.

34  А Я говорю вам: не клянись вовсе: ни небом, потому что оно престол Божий;

35  ни землею, потому что она подножие ног Его; ни Иерусалимом, потому что он город великого Царя;

36  ни головою твоею не клянись, потому что не можешь ни одного волоса сделать белым или черным.

37  Но да будет слово ваше: да, да; нет, нет; а что сверх этого, то от лукавого.

Oaths

33  "Again you have heard that it was said to those of old, 'You shall not swear falsely, but shall perform to the Lord what you have sworn.' 

34  But I say to you, Do not take an oath at all, either by heaven, for it is the throne of God, 

35  or by the earth, for it is his footstool, or by Jerusalem, for it is the city of the great King. 

36  And do not take an oath by your head, for you cannot make one hair white or black. 

37  Let what you say be simply 'Yes' or 'No'; anything more than this comes from evil.

38  Сымах фехъуыстат, цы загъд уыди, уый: „Цæст къахæгæн йæ цæст къахинаг у æмæ дæндаг сæттæгæн йæ дæндаг сæттинаг у".

39  Æз та уын зæгъын: дæ бафхæрæджы ныхмæ ма рацу. Фæлæ дын дæ рахиз æхсæрфарс чи ныццæва, уымæ бадар иннæ дæр.

40  Дæ хæдон байсыны тыххæй дыл тæрхондонмæ чи бахъаст кæна, уымæн ратт дæ пæлæз дæр.

41  Фæндагыл дæ йемæ æвæндонæй чи акæна, уыимæ дыууæ хатты фыддæр ацу.

42  Чи дæ кура, уымæн ратт, æмæ дæуæй æфстау райсын кæй фæнды, ууыл дæхи ма атигъ кæн.

О мести

38  Вы слышали, что сказано: око за око и зуб за зуб.

39  А Я говорю вам: не противься злому. Но кто ударит тебя в правую щеку твою, обрати к нему и другую;

40  и кто захочет судиться с тобою и взять у тебя рубашку, отдай ему и верхнюю одежду;

41  и кто принудит тебя идти с ним одно поприще, иди с ним два.

42  Просящему у тебя дай, и от хотящего занять у тебя не отвращайся.

Retaliation

38  "You have heard that it was said, 'An eye for an eye and a tooth for a tooth.' 

39  But I say to you, Do not resist the one who is evil. But if anyone slaps you on the right cheek, turn to him the other also. 

40  And if anyone would sue you and take your tunic, let him have your cloak as well. 

41  And if anyone forces you to go one mile, go with him two miles. 

42  Give to the one who begs from you, and do not refuse the one who would borrow from you. 

43  Сымах фехъуыстат, цы загъд уыд, уый: „Уарз хионы æмæ де сæфт уын де знагæй".

44  Æз та уын зæгъын: уарзут уе знæгты, [уе 'лгъитджытæн хорзæх курут Хуыцауæй, хорз кæнут, сымахæй йе сæфт чи уыны, уыдонæн,] кувут уе 'фхæрджыты тыххæй.

45  Æмæ уæд уыдзыстут уæ Уæларвон Фыды хъæбултæ – Уый хур скæсын кæны хæрзтыл дæр æмæ æвзæртыл дæр, къæвда рауадзы рæстытыл дæр æмæ тæригъæдджынтыл дæр.

46  Уымæн æмæ сымах чи уарзы, уыдоны куы уарзат, уæд уын уый тыххæй цавæр хæрзиуæг уыдзæни? Хъалонисджытæ дæр афтæ нæ кæнынц, æви?

47  Æмæ кæд æрмæстдæр уе 'фсымæртæн салам дæттут, уæд цы уадиссаг аразут? Муртаттæ дæр афтæ нæ кæнынц, æви?

48  Уæдæ ут æнаипп, уæ Уæларвон Фыд æнаипп куыд у, афтæ.

Любите врагов ваших

43  Вы слышали, что сказано: люби ближнего твоего и ненавидь врага твоего.

44  А Я говорю вам: любите врагов ваших, благословляйте проклинающих вас, благотворите ненавидящим вас и молитесь за обижающих вас и гонящих вас,

45  да будете сынами Отца вашего Небесного, ибо Он повелевает солнцу Своему восходить над злыми и добрыми и посылает дождь на праведных и неправедных.

46  Ибо если вы будете любить любящих вас, какая вам награда? Не то же ли делают и мытари?

47  И если вы приветствуете только братьев ваших, что особенного делаете? Не так же ли поступают и язычники?

48  Итак будьте совершенны, как совершен Отец ваш Небесный.

Love Your Enemies

43  "You have heard that it was said, 'You shall love your neighbor and hate your enemy.' 

44  But I say to you, Love your enemies and pray for those who persecute you, 

45  so that you may be sons of your Father who is in heaven. For he makes his sun rise on the evil and on the good, and sends rain on the just and on the unjust. 

46  For if you love those who love you, what reward do you have? Do not even the tax collectors do the same? 

47  And if you greet only your brothers, what more are you doing than others? Do not even the Gentiles do the same? 

48  You therefore must be perfect, as your heavenly Father is perfect.