Добрый день!
Некоторое время назад заметил, что в серьезных, качественных осетинских текстах почти не применяется
относительное местоимение кæцы (именно как относительное, а не вопросительное!), соответствующее русскому
который.
Конструкции с
кæцы встречаются, как правило, в переводных текстах.
Приведу примеры:
а) Иухатт уыдон цыдысты дыууæйæ фæндагыл æмæ бахæццæ сты Иорданы доныбылмæ, кæцыйы сæрты хъуамæ ахызтаиккой.
Источник:
http://www.blagos.ru/newspaper/archives/64/dates.htmб) Зындгонд куыд у, афтæмæй 16-17 майы Гуырдзыстоны АИШ-ы минæвар Джон Тефт хайад иста Гуырдзыстоны Æдасдзинады Советы рабадты, кæцыйы уынаффæ цыдис Хуссар Ирыстоны фарст тыхы руаджы аскъуыддзаг кæныны планыл.
Источник:
http://osradio.ru/literatura/1797-gazet ... junja.htmlИзредка кæцы встречается у серьезных авторов:
в) Царди Дзæуджыхъæуы йæхи хæдзары, кæцыйы ныхтæ цыдысты дыууæ уынгмæ. (Коцойты Арсен, Цыппар туалладжы).
г) Уæлдай ахъаз фæци фолклор уыцы адæмтæн, кæцытæ уыдысты тыхджындæр адæмтæй æфхæрд æмæ ыссæст æмæ, уымæ гæсгæ, сæ национ култур дæр сæфты къахыл фæцæйлæууыди. (Абайты Васо, уац «Фольклор»).
---------------------------------
Обычно же встречается конструкция:
«... чи, ахæм (уыцы)...» или похожие.
Примеры:
а) АВАНТЮРÆ — Реалон тыхтæ æмæ уавæртæ нæ хынцгæйæ, исты æнæнхъæлæджы ныфсæй кæнгæ чи у, ахæм тæссаг хъуыддаг. (статья из Толкового словаря осетинского языка, том 1).
б) Культурон ахадгæ фæзынд уыди, Салæгаты Зоя кæй сарæзта, уыцы дыууæтомон рауагъд «Ирон адæмы сфæлдыстад» дæр. (Джыккайты Ш., уац «Таурæгъ — адæмы дзургæ истори»).
---------------------------------
Прочитал еще когда-то в статье писателя Сергея Хугаева критику предложений с относительным местоимением кæцы:
«Уыцы «Æгъдæуттæн» сæ æхсæзæм фарсыл кæсæм: «Ис ахæм дзырдтæ дæр, кæцыты ацы æмхъæлæсонты фæстæ ис æмæ фыссын дæр хъæуы „ы“».
Ацы хъуыдыйад у уырыссаг хъуыдыйад, уымæй дæр иронау æй рæгъмæ хæссынæн чи нæ бæззы, ахæм куы арæзтаиккам, уæд рауадаид мæнæ афтæ: «Ацы æмхъæлæсонты фæстæ „ы“ фыссын кæм хъæуы, ахæм дзырдтæ дæр ис». Кæнæ æндæргъуызон дæр, æрмæст ын, «Æгъдæутты» автортæ йæ куыд ныффыстой, афтæ ныффыссæн нæй. Уыцы хылы-мылы ныхæстæй хъуыдыйад нæ рæзы.
»--------------------------------
Этот же вопрос обсуждался здесь на форуме в этой теме:
viewtopic.php?f=11&t=446-------------------------------------------------------------------------
ВОПРОС: Как по-вашему, применение этого относительного местоимения — это признак плохого стиля, и его стоит избегать? Это заимствованная из русского языка конструкция и она не очень красиво выглядит в осетинском тексте. Сам я стараюсь избегать ее, хотя понимаю, что
во-первых, сложные предложения зачастую легче перевести с
кæцы,
во-вторых, такие конструкции трудно избежать в устной речи, если думаешь по-русски.