АИВАДОН  ПРОЗÆ

 

Иронау радзырд ныффыста –
Коцойты Арсен



 

Уырыссаг æвзагмæ йæ раивта – 
Гулуты Æндри


 

ГИГОЙЫ КУАДЗÆН

ПАСХА ГИГО
            Гиго сфæнд кодта ацы аз хъæздыг куадзæн саразын. Иннæ азты дæр йæ сыхæгтæм хæлæг ницæмæй кодта, йæ фынгыл-иу куадзæн бон уыди куы бабыз, куы хъаз, фæлæ ныр цы сфæнд кодта, уый йын никуыма бантыстис.
 		            Гиго решил отпраздновать пасху по-богатому. Он и в прошлые годы справлял праздник неплохо: у него на столе бывали утки и даже гусятина. Но теперь он задумал нечто необыкновенное.
            Куадзæнмæ ма дыууæ мæйы уыди, афтæ Гиго æмæ йæ ус Пело æрнымадтой сæ ис, сæ бон, каркæй, бабызæй, хъыбылæй æмæ загътой:
            – Табу хуыцауæн, ис та нæм. Хъалонтæ-йедтæ куы ахицæн кæнæм, уæд ма нæм уæлдай зайы фондз карчы æмæ æртæ хъыбылы.
            Афтæ бирæ уæлдай сæм никуы уыди, æмæ тынг фæцин кодтой лæг æмæ ус.
            Лæг загъта: 		            За два месяца до пасхи Гиго с женой своей Пело, подсчитав запасы, решили: “Слава богу, мы не бедняки. Если даже уплатить подати, то у нас еще останутся пять кур и три поросенка”.
            Муж сказал:

 

            – Мæн цы фæнды, уый зоныс?
            – Цы?
            – Куадзæн хорз саразæм ацы хатт, афтæ хорз, æмæ нæм сыхæгтæ хæлæг куыд кæной.
            – Саразæм, – загъта ус, хорз куадзæнæй хуыздæр та цы ис, фæлæ мæнæ сывæллоны дæр рох кæнын нæ хъæуы, хъуамæ йын бæрæгбонмæ ног исты балхæнæм, иннæ сывæллæттæм хæлæг куыд нæ кæна, афтæ.
            – Уымæн иу-дыууæ каркæй фылдæр нæ бахъæудзæн, фæлæ æз цы зæгъын, уый зоныс? 		            – Знаешь, жена, что я придумал?
            – Купить Меле сапожки?
            – Нет. Давай справим пасху так, чтобы соседи удивились.
            – Справим, но не надо забывать и о нашей дочке: купим ей какую-нибудь обновку, чтобы и она была одета не хуже остальных детей.
            – Много ли для нее нужно? Но знаешь ли ты, что я хочу сделать?
            – Цы?
            – Æппындæр цы нæма æрцыди, уый зæгъынмæ хъавын.
            – Цы уæддæр?
            – Иу хъыбыл ауæлдай кæнæм куадзæнæн.
            Пелойы зæрдæмæ фæцыди Гигойы фæнд, фæлæ уæддæр загъта:
            – Бын бауай, æмæ уый куы акъæмс кæнæм, уæд уыйфæстæ та ма цы кæндзыстæм!
            – Ницы та нын уыдзæн. Бон цæуы æмæ фарн хæссы. 		            – Что?
            – Всех удивить.
            – Чем же?
            – Сами съедим на пасху поросенка. 
             Предложение мужа понравилось Пело, но все же она возразила:
            – Ну и придумал!.. А что мы будем делать потом, когда съедим его?
            – Ничего с нами не случится. Приходит день – приносит и пищу.
            Уыцы бонæй фæстæмæ Гиго æмæ Пело сбæрæг кодтой иу хъыбылыл æмæ йæ хæссын байдыдтой.
            Тынг зæрдиагæй йæм зылди ус, фæлæ-иу Гиго дæр куыстæй æрцæугæйæ, хæрын дæр айрох кодта, фæлæ-иу хъыбылтæм зилынмæ фæци. Иу сывæллон сын уыди Мела, – æппын уæгъд та уый нал уагъта хъыбылы. Алцы 'ппæтæй йæ æфсæста, йæхи хæйттæ дæр ма йын лæвæрдта.
            Хъыбыл дæр мæтæй марди, – бонæй-бонмæ зынгæ нарддæр кодта. 		            Гиго и Пело выбрали поросенка и начали его откармливать.
            Хорошо жилось поросенку; он с каждым днем наливался жиром. Пело, Гиго и дочь их Мела отдавали ему последний кусок.
            – Уыныс, Пело, куыд нæрсы нæ куадзæйнаг!
            – Нæрсы, уæдæ цы! – загъта-иу Пело дæр.
            Уæд-иу сывæллон дæр рагæпп кодта:
            – Кæд уыдзæн, кæд, куадзæн, тагъд нæма уыдзæн?
            – Тагъд уыдзæн, тагъд, мæ къона!
            Афтæмæй бинонтæ сæхи рæвдыдтой. 		            – Видишь, Пело, – говорил жене Гиго,– как он жиреет!
            – А как же иначе? – отвечала Пело. Тут девочка вмешивалась в разговор:
            – А скоро будет пасха?
            – Скоро, скоро, мое солнышко!
            Пело-иу сыхæгты устытимæ куы фембæлди, уæд сын-иу исты æгъдауæй хъыбылы кой æркодта.
            – Уæртæ куадзæнмæ цы хъыбыл хæссæм, уымæй зæгъын... Уæвгæ та цæй нардгæнаг у хъыбыл, ныр ма йæ ныр базыдтон. 		            При встрече с соседками Пело старалась навести разговор на поросенка. Она начинала так:
            – Вот вспомнила я о поросенке, которого мы откармливаем к пасхе... Никогда не думала, что поросенок может так разжиреть.
            Уæд та æфсонæн исты æрæмысыдаид:
            – Хæдæгай, нæ дзæбæх хъулон дурын куы асасти...
            – Ау, цы йыл æрцыди? – бафарстаид сыхаг.
            – Цы куы зæгъай, уæд æй нæ куадзæйнаг хъыбыл тæрхæгæй раппæрста... Диссаджы нард сси æмæ сфыдуаг ис. 		            Иногда она сочиняла о поросенке целые небылицы:
            – Да, чуть не забыла рассказать... Знаешь, наш красивый кувшин разбился.
            – Ах, как же это случилось? – спрашивала соседка.
            – Поросенок,– отвечала Пело,– которого мы откармливаем, разыгрался с жиру и сбросил кувшин с полки.
            Гиго йæхæдæг дæр, ныхасмæ ацæугæйæ, исты æфсонæй куадзæны хъыбылы кой ракодтаид, æмæ-иу куы бамбæрста, сыхæгтæй иуæй-иутæ хæлæг кæй кæнынц, уæд-иу хъыбылы нарды койæ нал фæллади. Цыфæнды зын куысты уыдаид Гиго, кæнæ цыфæнды хъыгдзинад æрбадтаид йæ зæрдæйыл, уæддæр-иу хъыбыл йæ зæрдыл куы æрбалæууыд, уæд та-иу йæ маст айрох ис, куыст дæр-иу дарддæр рогдæрæй хаста. Хъæубæстæ иууылдæр зыдтой Гигойы хъыбылы тыххæй.             На нихасе (Ныхас – место, где мужчины решали общественные дела, проводили досуг.) Гиго тоже старался заговорить о поросенке. Это всегда воодушевляло его. Какую бы тяжелую работу он ни выполнял, в каком бы плохом настроении он не был, но, вспомнив о поросенке, он все забывал и начинал работать бодрее.
            Все жители селения знали, что у Гиго откармливают к пасхе поросенка. Говорили:
            – Йæ бонæй уа Гиго, цардæй тъæпп хауы, цы хъыбыл та хæссы куадзæнмæ.
            Ахæм ныхæстæ арæх фехъуыстæуыдаид хъæубæсты.
            Куадзæны размæ сабаты хъæуы уынгты зынгæ фылдæр адæм рауай-бауай кодтой – алчидæр йæхи бæрæгбонмæ цæттæ кодта.
            Гиго рахæцыди Пелойы къухыл.
            – Кæдæм мæ кæныс?
            – Рацу ма, рацу!
            Бакодта йæ сарамæ. 		            – Хорошо Гиго живет! Слышали, какого он поросенка откармливает?..
            В субботу перед пасхой Гиго взял Пело за руку, повел ее в хлев, показал ей поросенка и сказал взволнованно:
            – Кæс-ма, усай, искуы ахæм хъыбыл федтай? Афтæ ныннæрсгæ ма искуы æрцыди?
            Хъыбыл тынг нард касти Пеломæ дæр, фæлæ уый уæддæр загъта:
            – Нард у, цы дзы загъдæуа, фæлæ æз Калачы куы уыдтæн, уæд дзы нарддæртæ федтон.
            – Нæ, Пело, федтаис дзы, уый зонын, фæлæ уæддæр ахæмтæ нæ уыдаиккой... Кæс-ма, кæс, йæ нард цармæй æддæмæ куыд бырсы!
            – Хорз у, лæгай, цы дзы зæгъæм?
            – Уæдæ дын æз цы зæгъын, Пело?
            – Цы? 		            – Видала ли ты, жена, когда-нибудь такого жирного поросенка? 
            Пело была согласна с Гиго, но все же по привычке возразила:
            – Действительно, он жирный, но я в молодости видела в Тифлисе поросят еще пожирнее.
            – Конечно, в Тифлисе попадаются жирные поросята, но вряд ли они могут сравниться с нашим. Ты посмотри, сколько в нем жиру!
            – Да, что и говорить – хорош!
            – Кæс-ма, кæс, уый нардмæ... Бауырнæд дæ, ацы хъыбыл Гиго æмæ Пелойы фынгыл нæ, фæлæ дæлæ нæ къниазы фынгыл дæр сфидаудзæн...
            – Уый дæр нæ, – раст паддзахы фынгыл дæр сфидаудзæн... Цом уæдæ, цæттæ кæнæм нæхи райсоммæ. 		            – Погляди, погляди, жена, какой жирный! – говорил Гиго.– Поверь мне, он может украсить не только наш стол, он украсил бы стол князя.
            Но Пело возразила по привычке:
            – Нет, он может украсить даже стол самого царя!..
            – Пойдем готовиться к завтрашнему празднику! – сказал довольный Гиго.
            Рацыдысты. Чызг сæ размæ рагæпп кодта.
            – Куадзæн кæд у, куадзæн нæма æрцыди?
            Мад æй йæ хъæбысмæ фелвæста.
            – Райсом у, райсом, нанайы къона. Райсом хъыбылы дзидза къæмс кæндзынæ. 		            Муж и жена вышли из хлева. Навстречу им из дому выбежала Мела.
            – Мама, пасха сегодня?
            Мать подняла босоногую девочку на руки:
            – Завтра, завтра, мое солнышко!.. Завтра ты будешь есть поросенка.
            Чызг æргæпп кодта зæхмæ æмæ "Лайсом куадзæн, лайсом куадзæн" хъæргæнгæйæ, хъыбылы раз балæууыди.
            Лæг æмæ ус бацæттæ кодтой дзауматæ хъыбыл æфснайынмæ.
            – Цом, æз хъыбылы рахæссон, зæгъгæ, Гиго хæдзарæй куыд рараст, афтæ куыдзы рæйын ссыди.
            Гиго ракасти. 		            Девочка спрыгнула с рук матери и начала плясать, напевая:
            – Завтра пасха, завтра пасха!..
            – Я принесу поросенка сюда,– сказал Гиго и вынул нож.
            Сауджын æмæ диакъон дуармæ лæууынц.
            – Æгас цæут, хæстæгдæр нæм цæуылнæ цæут?
            – Æгъгъæд хæстæг нæу? Æвæджиау бон скодта æмæ мæнæ диакъонимæ рараст сты, афтæ нæ уæнгтæ аивазынмæ.
            – Цы кæны, хи аирхæфсын дæр бæззы. Бафæлладаиккат аргъауынæй æгас мархойы. 		            В этот момент злобно и заливисто залаяла собака: у ворот стояли поп и дьякон.
            – Здравствуйте, здравствуйте,– сказала Пело, кланяясь,– как живете?
            – День выдался хороший, и мы с отцом дьяконом пошли погулять.
            – Конечно, батюшка, устали вы. Весь пост молитесь за нас...
            – Хуыцауæн кусæм æмæ куы фæллайæм, уæддæр хъуамæ "фæллайæм" ма зæгъæм.
            Гиго бахъынцъым кодта, дуармæ кæй лæууынц, ууыл æмæ загъта:
            – Цом мидæмæ, чысыл нæм абадут!
            Сауджын æмæ диакъон кæрæдзимæ бакастысты æмæ Гигойы фæдыл хæдзармæ бараст сты. 		            – Богу служим,– ответил священник. Гиго было неудобно, что священник и дьякон стоят у ворот, и он сказал:
            – Заходите – посидите у нас немного, будете дорогими гостями.
            Поп посмотрел на дьякона и вошел, тяжело ступая, в дом Гиго.
            Сауджын Иосебы чи нæ зоны æгас комы! Йæ рустæ фырнæрдæй æддæмæ ратонынц, дардмæ æрттивынц, йæ гуыбын, авд мæйы сывæрджын цы ус вæййы, уый гуыбынæй стырдæр. Адæм ма ныхасы дæр ракæнынц Иосебы гуыбыны кой, фæзæгъынц: раст уæртæ Иосебы гуыбыны йас, зæгъгæ. Иосеб тынг уарзы карчы фыд, уарзы хуыйы фыд дæр, фæлæ уæддæр карчы базыртæм æмæ сгуытæм куыд æмхиц у, афтæ ницæмæ у. Искуы, хисты кæнæ куывды уæвгæйæ, комкоммæ фæзæгъы: сгуытæ æмæ базырты ардæм рахæссут!             Кто в ущелье не знает попа Иосеба! Щеки у него готовы лопнуть, а о брюхе его рассказывают даже в соседнем селе.
            Иосеб очень любил курятину, любил и свинину, но все же больше всего ему по вкусу куриные крылышки и ножки: на поминках и пирах он говорил всегда: “Ножки и крылышки от всех кур несите мне”.
            Куыддæр сæ йæ разы ауыны, афтæ йæ дыстæ мидæмæ батулы æмæ дыууæ къухæй зæрдиагæй бавналы.
            Иосеб йæ хъæубæсты адæмимæ дзæбæх æнгомæй цæры, алы хæдзармæ дæр раст йæхи хæдзары хуызæн бараст вæййы æмæ бафæрсы: "Куыд стут, цы стут?" Уый фæстæ ноджы афæрсы: "Уæд аууилинаг æмæ аназинагæй та куыд стут?" Афтæ, гъе! зынæрвæссондзинадæй йæм ницы ис, мæгуырдæр цы хæдзар у, уырдæм æй куы хонынц, уæддæр æнæзивæг ацæуы æмæ хорз хæргæ дæр бакæны, нуазгæ дæр. 		            Как только принесут лакомое кушанье, поп широким крестом осеняет стол, аккуратно засучивает рукава, берет ножку или крылышко обеими руками и начинает есть.
            С жителями села он живет дружно. В чужой дом входит, как в свой собственный, и спрашивает: “Как живете-поживаете?”; потом говорит: “А как у вас с закуской и выпивкой?”. Поп Иосеб не горд, и в доме бедняка у него кость не становится поперек горла.
            Уый ма ницы у, фæлæ йæ хъæубæсты адæмæн алы хорздзинæдтæ амонын куы байдайы, уæд æм куы байхъусиккат! Дзуры-иу: "Хæдзар бæрзонд амайын хъæуы, стыр рудзгуытимæ, рухс парахат куыд уа, фыд фаг хæрын хъæуы, хом дон ма нуазут... Ноджы адæймаг алы бон йæхи куы найа, уæд уый дæр тынг хорз у. Куыстæй хи æгæр фæллайын кæнын дæр нæ бæззы". Ахæмтæ æмæ ноджы хуыздæр уынаффæтæ фæкæны Иосеб адæмæн.
            Тынг уарзы Иосеб адæмы, тынг мæт сыл кæны. Ныр дæр мæнæ куыддæр Гигойы хæдзармæ бацыди, афтæ фæрсыныл фæци: 		            Поп приветлив и красноречив. Стоит его послушать, когда он начинает давать крестьянам полезные советы! Ест отец Иосеб, утирает рот ладонью и говорит:
            – Мяса надо кушать побольше. Сырой воды не пейте, пейте вино. Дом нужно строить высокий, с большими окнами, чтобы в комнатах было светлее, а то вот не видишь, что ешь. Не утомляйтесь слишком работой.
            Вот какие хорошие советы дает Иосеб людям! Иосеб народ любит, о народе заботится. Вот и сейчас, войдя в дом Гиго, он сказал:
            – Куыдтæ стут, цы стут? Уæ сывæллон та куыд у? Хор та куыд æрцыди? – æмæ æндæр ахæмтæ.
            Абадтысты, аныхас кодтой фысымтæ æмæ уазджытæ иучысыл. Стæй сауджын бакасти диакъонмæ æмæ загъта:
            – Иучысыл хъуыддагмæ уæм æрбауадыстæм, Гиго. Уæ дуæрттыл фæцæйцыдыстæм æмæ мæ зæрдыл æрбалæууыди... Чысыл цыдæр ма нæ дардтат... Æмæ загътам: цом бауайæм Гигомæ. Уый хуыцауы уарзон лæг у. Уымæ кæддæриддæр бауайын æмбæлы.
            Гиго аджих ис, цы дары цымæ? Нал хъуыды кодта, цы дары, уый æмæ усмæ бакасти.
            Ус уайтагъд фæхъуыды кодта æмæ загъта: 		            – Ну, как живете-поживаете? Как ваша девочка? Какой у вас урожай?
            Поп посмотрел на дьякона и сказал Гиго:
            – Гиго, мы пришли к тебе по одному маленькому делу, я его вспомнил, когда шел мимо твоих ворот. Я знаю, что ты человек верующий и тебе можно о долге напомнить во всякое время, тем более перед праздником, когда каждый человек хочет предстать перед своим господом с чистым сердцем.
            Гиго не помнил за собой никакого долга и посмотрел на жену. Жена поняла попа и сказала, побледнев:
            – Рох нæу, сауджын, уый. Цы дæ дарæм, уый ахицæн кæндзыстæм.
            Гиго уæддæр ницыма æмбæрста.
            Сауджын æм баздæхти:
            – Фарон уæ лæппу куы амарди, рухсаг уæд, уæд мын сомырдæг йедтæмæ æхцайæ нæ радтат, афтæ загътат, мæнæ, дам, нæм хъыбылтæ куы рацæуа, уæд дын дзы иу ратдзыстæм.
            Гиго ныр æрхъуыды кодта хъуыддаг æмæ æрæнкъард ис, дзурын дæр ницыуал сфæрæзта.
            Ус дæр ныхъхъус ис. 		            – Батюшка, мы ничего не забыли и долг мы заплатим.
            Гиго все еще не понимал, о чем идет речь. Тогда поп заговорил прямо:
            – В прошлом году умер твой ребенок, царствие ему небесное. Вы смогли мне заплатить тогда только пятьдесят копеек, но сказали мне, что отдадите поросенка, когда опоросится ваша свинья. Я ждал. Я понимаю, что слезам надо дать время высохнуть.
            Гиго вспомнил об этом обещании. Он притих и замолчал. Молчала и Пело.
            Сауджын райдыдта:
            – Тынг æвзæр рæстæг скодта, никæцæйуал нæм ницы цæуы: йе чындзыл аргъуыд нæй, йе æндæр, æмæ афтæмæй фыдæбæттæ кæнæм.
            Иуцъус ахъус сты иууылдæр.
            Сауджын бакасти Пеломæ, стæй Гигомæ æмæ загъта: 		            Поп говорил печально:
            – Время теперь очень тяжелое – доходов никаких. Во время поста, сам знаешь, никто не венчается, а тут так получилось, что и похорон не было. Вот мы и мучаемся с отцом дьяконом.
            Все замолчали.
            Поп посмотрел на Пело, потом на Гиго и сказал:
            – Цæй, ацаразут нæ æмæ цом! Тынг æхсызгон нæ хъæуы... Дарддæр æмгъуыдгæнæн нал ис.
            Лæг æмæ ус кæрæдзимæ бакастысты æмæ, æнæ сдзургæйæ, бамбæрстой кæрæдзи, сфæнд кодтой хъыбылтæн сæ цауддæр радтын сауджынæн.
            Усæн хъуыдыгонд уыди цауддæр хъыбыл æмæ йæм араст ис, радтон æй, зæгъгæ. 		            – О чада мои, не задерживайте священнослужителя. Вечером я должен предстательствовать за вас перед господом богом: платите ваш долг, или мы уйдем. Нужда, чада мои, заставляет вашего пастыря быть настойчивым.
            Пело посмотрела на Гиго. Гиго понял, что она решила отдать попу самого худого поросенка.
            Куыддæр дуар фегом кодта, афтæ куадзæйнаг хъыбыл хæдзары смидæг ис.
            Сауджын хъыбылы кой фехъуыста раздæр, фæлæ йын афтæ нард æнхъæл нæ уыди. Ныр фырдисæй йæ дзых бахæлиу кодта æмæ хъыбылмæ кæсгæйæ баззади. Æппынфæстаг сдзырдта:
            – Уый хъыбыл у, уый! Куадзæйнаг ахæм куы нæ уа, уæд иннæтæ цы сты! Пело, хъуамæ мын ацы хъыбыл радтат!.. Куы зониккат, куыд бузныг уæ фæуыдзæн не 'фсин! Тынг бузныг, тынг... Акæсут-ма, стъолæн иу кæроны гогыз, иннæ кæроны уæрыкк, а хъыбыл та астæуæй... Тынг хорз фидаудзысты! 		            Жена открыла быстро дверь, чтоб принести поросенка, но в это время, на их беду, он вбежал в комнату.
            Поп и раньше слыхал об этом поросенке, но ему и в голову не могло прийти, что в бедняцком доме окажется такой чудесно откормленный поросенок.
            Он встал и сказал с уважением:
            – Вот это поросенок! Вот кого надо зарезать к пасхе! Что другие поросята перед этим красавцем! Пело, дайте его мне. Если бы вы знали, как будет благодарна вам мать попадья. Стол у нас уже накрыт белой скатертью, на одном конце стола она уже поставила индейку, на другом стоит барашек, и вот посредине встанет он – мой поросенок. Как украсит он стол вашего духовного отца!
            Гиго æмæ Пело джихæй лæууыдысты.
            Æппынфæстаг Пело сдзырдта:
            – Уæдæ куыд вæййы, хъыбыл дæ дарæм æмæ дын ратдзыстæм, ацы хъыбыл уа, æндæр уа, уæддæр... Æз ныртæккæ æрбадавдзынæн.
            Ацы дзырдтимæ ус дуарырдæм фæраст ис, фæлæ йæ Иосеб фæурæдта:
          – Фæлæуу, Пело, мæнæ ацы хъыбыл, ацы!.. Æмæ куы зониккат, куыд бузныг уæ фæуыдзæн не 'фсин! Тынг бузныг, тынг! 		            Гиго стоял молча. Пело сказала быстро:
            – Поросенок на вашем столе будет. Мы должны тебе поросенка и дадим его – этого ли, другого, но дадим. Я вашего сейчас принесу.
            Но Иосеб удержал Пело пухлой своей рукой:
            – Не торопись, Пело, дай мне вот этого поросенка, вот этого самого. Если бы вы знали, как благодарна будет вам моя хозяйка! Очень благодарна, очень!.. Может быть, она даже прослезится.
            Ус ма цыдæр зæгъынмæ хъавыди, фæлæ сауджын фæраздæр ис:
            – Марадз, диакъон, аххуыс кæн Пелойæн, рацахсут хъыбылы!
            Диакъон фестади æмæ æнæ Пелойы æххуысæй цæстыфæныкъуылдмæ рацахста хъыбылы, ахуыр уыди ахæм архайдыл, йæ службæйы дуджы иу æмæ дыууæ хъыбылы нæ рацахста. 		            Пело хотела пройти в хлев, но отец Иосеб загородил ей дверь и сказал:
            – А ну-ка, отец дьякон, забирай поросенка!
            Дьякон простер длинные руки и поймал поросенка в одно мгновение: у него был большой опыт в этом деле.
            Хæдзар байдзаг ис хъыбылы хъыллистæй.
            – Пело, æххæст нын голлаг авæрут, цæмæй ахæссæм! Ныртæккæ уын æй фæстæмæ æрбарвитдзынæн.
            Хъыбыл, хъыллистгæнгæйæ, голладжы куы стæлфыди, уæд сауджын сыстади æмæ загъта:
            – Бузныг, не 'фсин дæр уæ тынг бузныг фæуыдзæн! 		            Поросенок неистово визжал, вырываясь из рук дьякона.
            – Пело, голубушка, дай нам мешок отнести поросенка домой. Я верну мешок сегодня же.
            И вот поросенок завизжал и забарахтался в мешке. Поп сказал благосклонно:
            – Ну, спасибо вам... Как благодарна будет вам моя семья! А я упомяну вас в своих молитвах.
            Чысыл сывæллон Мела уæдæй нырмæ æнцад бадти, ныхæстæм хъуыста, фæлæ сæ хорз не 'мбæрста. Ныр, диакъон хъыбылы голладжы куы атъыста æмæ йæ йе 'ккойы куы баппæрста, уæд бамбæрста чызг хъуыддаг, ныккуыдта æмæ ныхъхъæр кодта:
            – Кæдæм нын хæссут нæ куадзæны хъыбыл?! Æриут нын æй! 		            Маленькая Мела прислушивалась к разговору, не понимая, что происходит, но, когда дьякон поднял мешок и перекинул его за спину и опять завизжал поросенок, девочка поняла все и заплакала. Она выбежала на двор за уходившими попом и дьяконом и закричала, обнимая их ноги:
            – Куда вы его уносите, нашего поросенка?.. Ведь мы его откармливали к пасхе!.. А пасха пришла...
            Сауджын фæстæмæ фæкасти æмæ сдзырдта:
            – Гиго, Пело, цæмæн рауагътат сывæллоны бæгъæввадæй, бæгъæмсарæй, акæнут æй мидæмæ, фæпрастуд уыдзæн! 		            Поп оглянулся и сказал:
            – Гиго, Пело, почему вы, неразумные, позволяете ребенку бегать босиком и с непокрытой головой? Уведите девочку, чтобы она не простудилась.

   * Сæргæндты сыфмæ *