Музафер Дзасохов ЧЕТВЕРОСТИШИЯ

ПОЭЗИ

*Лазарь Вениаминович Шерешевский* (1926 - 2008) — русский поэт, переводчик.

Дзасохты Музафер ЦЫППАРРÆНХЪОНТÆ		Лазарь Шерешевский ЧЕТВЕРОСТИШИЯ
БÆРКАД Мæ хъуыды — фат, мæ риу та — фатдон, Мæ зæрдæ — даргъ ивæзт æрдын... Мæ хуымгæнд фестади бæркаддон, — Куыристæ райдыдтон кæрдын.		ИЗОБИЛИЕ Мой ум — колчан, а мысли — стрелы. Звенит, как тетива, душа. И нива чувств моих созрела. Да будет жатва хороша!
ЗÆРДÆЙЫ МАРГ Дæ амонд уыд, æмæ зæрдæйæ Зæрдæмæ нæй æргом ныккæсæн, Æндæр дис кодтаиккой адæм, Дæ риуы цас марг бацыд, ууыл.		ДУША — ПОТЕМКИ Я знаю, что душа твоя — потемки, Она, на счастье, скрыта от людей: Попав туда, все б ужаснулись громко, Так много яда накопилось в ней!
УАЦАРЫ «Æрхондзæни дæ нозт фыддæрмæ, Ныууадз æй, мауал дзы кæн сæндæг!» «Æз æй куы ныууадзон, уæддæр мæ Нæ ныууадздзæни уый йæхæдæг...»		ПЛЕННИК — Водку брось и помни свято: Тяга к ней тебя подкосит. — Брошу водку, но она-то Ни за что меня не бросит!
СИДТ Фæсидти хистæр: «Уæд сабыр нæ бæстæ! Дунейы фарн нын ма зæгъæд æрмæст, Æмæ фæндырдзагъд мауал хъуыса фæзтæй, Æмæ рынимæ бамынæг уа хæст».		ТОСТ Сказал старик: «Да снизойдет покой На землю! Тишина — примета мира. Но не дай бог нам тишины такой, Где не слыхать и голоса фандыра!»
ХÆСТЫ Цы нæ хабар æрцæуы хæсты: Къæдзæхы йас лæг фесты цъус... Тæрхъусы хуызæн арсы бæсты Хуыздæр у арсæнгæс тæрхъус.		НА ВОЙНЕ Как лист, дрожал и колебался, А с виду был горой большой... Быть лучше зайцем с сердцем барса, Чем барсом с заячьей душой!
ÆВДИСÆН Ныфсæн нæй тохы балбæласау тасæн, Уæддæр фæтæрсы алчидæр йæхицæн: Хъæбатыр иунæгæй æвдисæн у йæ тасæн, Тæппудæн та — æгас дуне æвдисæн.		СТРАХ Пусть каждый пред собою будет честен: Страх всем присущ. И разница одна: Страх смелого лишь смелому известен, А трусость труса всем вокруг видна.
ЗЫНÆРВÆССОН — Ныззæронд дæ, фæлæуу-ма иу хатт цырд! — Кæй ракурон? Мæн аккаг Иры нæй... — Кæдæй-уæдæй æцæг рауад дæ дзырд: Нæ чызджытæ хуыздæр ысты дæуæй.		РАЗБОРЧИВЫЙ ЖЕНИХ — Стареешь ты... Женись! — На ком жениться?! Достойной нет невесты ни одной! — Ты прав, пожалуй: кто же согласится Придирчивого мужа стать женой!
НАМЫС ÆМÆ БАНДОН Хæлæггæнджытæ нæй дæ зондмæ... Дæ бадæн — хох, ныллæг — дæ кад. Фæлтау дæ намыс сис бæрзондмæ, Дæхæдæг къуындзихыл дæр бад.		СЛАВА И ПОСТ Высокий пост ты занял не по праву: Сам на горе, а твой престиж — на дне. Пусть выше гор твоя взлетает слава, А сам сидеть ты можешь хоть на пне.
МÆГУЫРÆЙ ХЪÆЗДЫГ Ирон æмбисонды мотив Мæн бафæрсынц арæх, куыдтæ цæрын, уымæй. Æргомæй сын иу хатт æнæ зæгъгæ нæй: «Мæгуырæй хъæздыг дæн, — нæ дзурын æрхуымæй, — Хъæздыг дæн зæрдæйæ, мæгуыр та — дзыппæй».		БОГАТСТВО Спросили меня: «Ты богат ли, поэт!» Я прямо и честно промолвил в ответ: «Хоть пуст мой карман, все равно я богат, — Поэты сокровища в сердце хранят».
ЗÆХХЫ ДÆР НÆ ФÆХУЫДУГ УЫДЗЫНÆН Мæ ингæн мын куы бамбæрза цъæх нæуу, Уæддæр мæнæн фæхуыдугæй тас нæу: Сывæллоны ныййарæджы гуыбыны Æнуддзинад кæд фæкодта йæ быны?!		ЧРЕВО ЗЕМЛИ Пускай могильной зарасту травой — Я повстречаться не боюсь с землей. Скажите, разве может задохнуться Дитя во чреве матери родной!
ÆГАД Тæссаг кæм вæййы, уым хъæддыхдæр лæуу, — Лæгдзинад ничи равдисдзæн дæ бæсты... Хъæбатырдзинад афтæ кадджын нæу, Тæппуддзинад куыд æгад у нæ бæсты.		ПОЗОР В суровый час сражайся, не робея, Свой долг исполни свято, до конца. В горах молва о трусости слышнее, Чем слово об отваге храбреца.
ЦИН ÆМÆ ХЪЫГ Лæг чындзхасты масты мидæг бахауы, Мæрддзыгойы фехъусдзынæ худын... Зæххы цинæй алкæмæ кæд хай хауы, Уæд кæнæд йæ хъыг дæр алкæй дудын.		ГРУСТНОЕ И СМЕШНОЕ И на свадьбе слышать плач случается; В трауре — порой мелькнет смешное... Кто с земною радостью встречается, Тот и горе чувствует земное.
АДЗАЛ Нæ ралæууыд йæ сау дзыккуты адзал, Нæ дзы фендæуыд иунæг хал дæр урсæй. Йæхи адзал æнафоны фæраздæр. Йæ цæсгом, мæгуыр, баззади фæлурсæй.		СМЕРТЬ Остались волосы его черны: Знобящее дыханье седины Их не коснулось. Черен, а не сед. Сражен был смертью он во цвете лет.
ИУ ÆМÆ БИРÆ Чызджы фæуарзынц цалдæрæй дæр иумæ, Чызгмæ фæкæсынц цалдæрæй æргом, Фæлæ дзы уый та бахуды сæ иумæ Æмæ дзы иумæ раздахы æргом.		ОДНА И МНОГИЕ Бывает, что за девушкой одной Спешит парней влюбленных целый рой. Она же — разве сердце приневолишь! — Глядит на всех, но видит одного лишь.
ФЫДЫБÆСТÆ Йæ чысыл хъæбултæн æфсæст у сæ цинтæй, Ныртæккæ уал хъазынц йæ хъæбысы иумæ. Фæстæдæр æй уыдон рæвдаудзысты минтæй, Нылхъивдзæн æй алчидæр мадау йæ риумæ.		РОДИНА Сегодня гордится Отчизна моя. Детей своих видя веселые лица. А завтра, когда подрастут сыновья. Прекрасной страной они будут гордиться.
БÆЛЛИЦТÆ Фæцæйтæхынц алкæд кæдæмдæр нæ разæй, Сæ фæдыл цæуынæй нæ зонæм фæллад. Бæргæ-иу фæуиккам мах искуы сæ разæй, Фæлæ нæ æрвгæронау алидзынц дард.		МЕЧТЫ Мечтами крылатыми властно влекомы, В пути их догнать мы пытались не раз. Они — словно синяя даль окоёма: Чем ближе к нему, тем он дальше от нас.
НЫФС Мæлæт æрцæудзæн алцæмæн зæххыл, Ныфсæн та никуы ралæудзæн йæ адзал. Уый фидæнмæ зынг базыртыл тæхы, Нæ йæм бауæнддзæн даргъ фæндагыл уазал.		СМЕЛОСТЬ Всем суждено на свете умереть. Бессмертна только смелость удалая: В грядущее летит она, пылая. И смерть боится в том огне сгореть.
БОН ÆМÆ ÆХСÆВ Боны зынг ахуыссыд тары хъæбысы, — Алчи та хурзæрин амондау мысы. Саудалынг бафынæй боны хъæбысы, — Иу дæр мæйдар æхсæв махæй нæ мысы.		ДЕНЬ И НОЧЬ День угасает в объятиях тьмы. Грустно с зарею прощаемся мы. Тьма умирает в сиянье лучей, Кто-нибудь разве тоскует по ней?
ХÆХХОН ДОН Гыркъотæ хауы дæ гуылфмæ назæй, Æддæуæзæй дæм фæлгæсы хъæд... Дæ фæндаг лидзы дæуæн дæ разæй, Æз та мæ фæстæ ныууадзын фæд.		ГОРНОЙ РЕЧКЕ С высот стекая, спешишь к подножьям, Все ту же песню поешь лесам... Твой путь сквозь скалы тобой проложен, И я свой путь пролегаю сам!
БАРОН Дæуæн вæййын æппынæдзухдæр барон, Дæ цуры фестын растдæр цыма зæд. Мæхи ма ныр кæйдæртимæ цы барон, Куынæуал дæн мæхи хуызæн дæр, уæд?!		ВСЕПРОЩЕНИЕ Всегда тебе прощаю все, любя. Как ангел всепрощенья, кроток я. И можно ли равнять меня с другими, Коль не похож с тобой я на себя!
ГОРÆТ ÆМÆ ХЪÆУ Кæдæмфæнды мæ мæ фæндаг хонæд, Дзæгъæлæй тас мын мæйдары нæу... Кæддæр мæм хæхтæй нæ зынди горæт, Ныр та мæм хæхтæй нæ зыны хъæу.		ДОРОГИ Мой путь все круче и все упрямей... Что мне дорога моя сулит! Когда-то город был скрыт горами. Теперь — аул мой горами скрыт.
ДÆ ХУЫЗÆН Æртынд йæ заддæр дидинæг мæ хуымæн. Æмбал нæ уыд йæ бакастæн, йæ хуызæн... Кæд уарзон искæй, уæд æрмæстдæр уымæн, Æмæ кæй уыдзæн истæмæй дæ хуызæн.		СХОДСТВО Был сорван мой цветок неповторимый, И я страдаю, плача и скорбя. Смогу я только ту назвать любимой, Которая напомнит мне тебя.
МÆ УАЛДЗЫГОН ДИДИНÆГ Æртонын дæ нæ бауарзта мæ цæст, Хъуызгæ-ныгъуылгæ ацыдтæн дæ рæзты... Куы нæ уыдаин ахæм зондыл хæст, Уæд афтæ тынг нæ ахадис ныр цæсты.		МОЙ ЦВЕТОК Ты — мой цветок. Когда тебя я встретил, Не тронул, сделал вид, что не заметил... А поступи иначе я, поверь: Ты б не была мне так мила теперь.
ТАС — Мæлæт мæ искуы баппардзæни арты, Тæригъæд æм нæ разындзæн мæ хъæрмæ... — Æрмæстдæр иу хатт чи ралæудзæн царды, Цы кæсыс уымæ алы бон æнхъæлмæ?!		БОЯЗНЬ — Смерть явится безжалостна, ужасна, — Твердит он — грянет мой последний час! — Зачем же ежедневно, ежечасно Ты ждешь того, что может быть лишь раз!
НОЗТ Тымбылкъухæй йæ риуыгуыдыр хоста: — Мæ судзгæ фыдтæ ферох вæййынц нозтæй!.. Цæссыгкалгæ йæ ус ныккуыдта кæрты: — Мæнæн та раст уæд æрлæууынц мæ зæрдыл!..		МУЖ И ЖЕНА Муж кричит: «Когда я пьян бываю, То свою беду я забываю!» А жена: «Когда ты во хмелю, То вспоминаю я беду свою!»
ХУР ÆМÆ МÆЙ Мæн нæ хъæуы дзоныгъ сæрды, Зымæджы хъуыдыды нæй... Бонæй хур цæуæд мæ сæрты, Талынджы мын фаг у мæй.		СВОЕВРЕМЕННОСТЬ Не нужны мне сани знойным летом, На снегу не жду цветов зимой. Днем я солнечным обласкан светом. Ночью же — доволен и луной.
РÆДЫД Мæ сау рæдыдыл сæттын æргомæй: Мæ зæрдæ баззад дæ цуры гомæй. Бæргæ ма хæрын мæхи фæсмонæй, Фæлæ кæд систи цæххы пут донæй?!		ОШИБКА Зачем, — твержу я, сам себя виня, — Перед тобой душа моя раскрылась! Ведь ты, как соль в воде, в ней растворилась, Неотделима стала от меня!
ЗÆЙ Цъæх уалдзæг нæм фæсхохбæстæй æрцæуы — Æнæртæхгæ уæд дзывылдарæн нæй. Æцæг уарзтыл лæджы хъару нæ цæуы, Кæд раздæхти æрдæгфæндагæй зæй?!		ОБВАЛ Никто с любовью совладать не в силах: Так с полпути обвал не повернуть И так с пути не сбить птиц быстрокрылых, Свершающих извечный вешний путь.
МАРДЖЫ МАД Махæй иуы бон дæр нæу Маргæнгæс ысхонын дæу. Марг йæхæдæг у дæ хуызæн, Ды — йæ ныййарæг, йæ узæг.		ТЫ И ЯД Про тебя не говорят, Будто ты похож на яд, Говорят про яд, что он Схож с тобой, тобой рожден.
РУДЗЫНГЫЛ Исты дын фыццаг хатт, мыййаг, нæу, — Алкæм дæр фæхицæн вæййыс махæй: Дуарыл кæм нæ бауадзынц дæу, Бахизыс уым рудзынгыл цъыф къахæй.		В ОКНО Есть и у тебя свои таланты, Оценили мы их все давно: Где тебя не впустят в двери, там ты Влезешь, ног не вытерев, в окно.
ФÆЛТАУ Хæцыс дæ фырты сæрыл сыхмæ, Кæй йæ бафхæрынц алкæд карз... Фæлтау куы дзурис ды йæ ныхмæ, Куы уаид сыхбæстæ йæ фарс.		ПРОТИВОРЕЧИЕ За сына встать готов ты грудью: Не смейте сына упрекнуть! Пусть лучше сына хвалят люди, А ты, отец, с ним строже будь!
МАУАЛ МÆ УАРЗ Дæ карз тæрхон мын рахастай æргомæй, Æхсæв фырмæстæй а лæппу нæ хуыссы, Фæлæ дæ ферох иу хъуыддаг: нæ хуыссы Гуыргуыргæнаг арт уидыджы дзаг донæй.		ЗАПРЕТ Ни сна теперь не знать мне ни покоя: Ты запретила мне тебя любить. Но разве можно фразою одною Бушующее пламя погасить!
АРВЫ ЦÆСТ Арвæн ис æрмæстдæр иу цæст, — афтæ фæндыд æрдзы, — Гъе фæлæ куыдæй ракæнæм хурзæринæй хъаст, Кæд æмæ йæ мидбылхудгæ дунемæ йæ фæрцы Ракæсæм дыгай цæстытæй иууылдæр æваст?		НЕБЕСНОЕ ОКНО Лишь одно у неба око — так устроено в природе. Но пенять еще на солнце не случалось никому: Потому что всё на свете — на земле, на небосводе — Мы двумя глазами видим лишь благодаря ему.
ДЫУУÆЙЫ РÆДЫД Æппæлыдтæн куырыхон лæгау уымæй, Йæхæдæг та мæ фаудта знагау раст. Фæрæдыдыстæм тынг, æвæдза, уымæй, Дыууæйæ дæр кæй никуы дзырдтам раст.		ВЗАИМНАЯ ОШИБКА Он приукрашен был моей хвалою, Я — клеветой его был очернен... Мы с ним виновны общею виною: Скрывали правду оба — я и он!
НОЗТЫ МИНИУÆГ Рагæй нырмæ нозтæй никуы уыдтæн разы, Адæймагæн фестад худинаджы хос: Хорз лæджы æвзæрæй авæры нæ разы, Афтæмæй æвзæрæй никуы скæны хорз.		ЗЕЛЕНЫЙ ЗМИЙ Всю жизнь я с ядом враждовал спиртным: Зеленый змий, будь проклят и заброшен! Хорошего ты делаешь плохим, Плохого же — не сделаешь хорошим.
ЧЪЫНДЫ Дæуæн зæгъин æрмæстдæр афтид: «Зымæгон дæр нæ раттис мит... Мæнæн мæ дзыппытæ сты афтид, Дæуæн дæ зæрдæ у къуыввитт».		СКРЯГА Я — стяжательства не пленник, Я — не скопидом, не хлыщ. Я — не беден и без денег; Ты ж, в деньгах купаясь, нищ!
ХЪУЫДЫ Мæ сæры арæх иу хъуыды фæзыны: Æнцонæй къухы ницæмæн ис бафтæн, — Хъæбатырæн тæппуд уæвын куыд зын у, Тæппудæн та — хъæбатыр уæвын афтæ.		ДУМА Нрав не изменишь волевым порывом, Упорство — вот залог успехов важных: Герою так же трудно стать трусливым, Как трусу — оказаться средь отважных.
ФАУ Дисы мæ бафтауы Терк, Дисы мæ бафтауынц фурдтæ: Сисынц дзы фаджыстæ ленк, Дæлдонмæ ласынц дзындз-дуртæ.		ПАРАДОКС Ну и нрав у наших вод! Кто их урезонит?! Жемчуг в них на дно идет, А труха — не тонет.
ÆГÆР ЦÆХДЖЫН Нæ фæхæрынц адджинаг адæм цæххимæ, Æдзæххæй нæ фæлæудзæн зымæгмæ фиу... Æгæр диссаг ма кæс æдзухæй дæхимæ — Дыууæбурон айкæй нæ равзæры цъиу.		ПЕРЕСОЛ Свое значенье не преувеличивай: Не к месту соль, когда еда сладка. И от яйца не жди потомства птичьего, Когда в нем не один, а два желтка.
АЗТÆ Халас адардзæн дæхи сæр, Азтæй ма фæтæрс уæддæр... Уарзт кæны кæстæры хистæр, Хистæры — кæстæр.		ГОДЫ Между нами — длинный ряд годов... Разница заметная... Ну что же! В возрасте сравняет нас любовь: Станешь старше ты, а я — моложе!
МУЛК Нæ уарзондзинад у нæ бон, нæ ис, Уый тынг хорз зоны алчидæр нæ комы... Дыууæ зæрдæйы баныхасæн ис, Дыууæ дихы та иу зæрдæ нæ комы.		ДОСТОЯНИЕ Любовь — богатство наше! И оно Дает нам все — упорство, силы, счастье... Два сердца можно превратить в одно. Одно же — не разделишь на две части.
НÆ ХИЦÆНДЗИНАД Ис хъауджыдзинад мах æмæ дæу æхсæн, Куы баиу вæййæм фынджы уæлхъус куывды: Мах бануазæм, нæ бон цас вæййы, уый бæрц, Ды та нынцъухыс, цас дзы вæййы, уый бæрц.		РАЗЛИЧИЕ Легко нас друг от друга отличить, Когда на пир приходим мы с тобою: Я пью, покуда есть желанье пить. Ты пьешь, покуда в доме есть спиртное...
МИТ Цæмæн бахæссыс ахæм цард дæ сæрмæ, Æви дæм уый хæддзу лæгау æрцæуы? — Хæмпус тъыфылтæй райгуырыс нæ сæрмæ, Дæ мæлæт та нæ къæхты бын æрцæуы.		СНЕГ Ну, как ты можешь жизнью жить такою: Чистейшими снежинками белеть, Рождаться высоко над головою. Чтоб после под ногами умереть!
ФÆНДЫРДЗÆГЪДÆГ Сыгъзæринау мæ мид-зæрдæйы арфы Цы бамбæхсын, цы нæма вæййы загъд, Дæ æнгуылдзтимæ уый дæуæн фæкафы, Фæндыры тæнты фесты хъуыды цагъд.		ГАРМОНИСТКЕ Сказать я о заветном не успею, Опередишь ты исповедь мою И выскажешь гармоникой своею То, что я в сердце трепетно таю.
ФÆСМОН Фæсмон кæнут, уæ цардвæндаг кæй баиу, — Куы иу, куы иннæ райдайы хылкъахæн, Мæн та фæндид, уæ мæты сæр куы уаид, Кæддæр уæ цард кæй нæ баиу сымахæн...		СОЖАЛЕНИЕ Когда вдвоем несчастливы супруги, Не стоит ни жалеть их, ни винить. Жаль только тех, кто, полюбив друг друга, Не смог сердца навек соединить.
ХЪАСТ Дæ усæй дзурыс: «Дасы хусæй, Йæ мадæй та нæ зонын маст...» Фæлтау куы æппæлис дæ усæй, Куы кæнис усы мадæй хъаст.		ЖАЛОБА Жену бранишь, но хвалишь тещу: Не в маму дочка, нрав не тот! Насколько все бы стало проще, Коль было бы наоборот!
ÆДЗÆСГОМ ДЫДЗÆСГОМ Дæ аипп дын зæгъын æргом, — Кæд истæмæ мæ уайдзæф дарыс, — Куы дыл æппындæр нæй цæсгом, Куы та дыууæ цæсгомы дарыс.		ГДЕ ЛИЦО? Твои поступки порицая, Я часто становлюсь в тупик: Не вижу твоего лица я — То ты двулик, то ты безлик.
ДЗЫЛЛÆТЫ МАСТ Алхæст æрбамарди æваст, Ирыстон сызмæлыд йæ фæстæ, Кæнынц æмхуызонæй дæр маст, — Кæмæйдæриддæр дардта хæстæ.		ОБЩЕЕ ГОРЕ Алхашт покинул этот свет, Всеобщий горький плач раздался: В округе человека нет, Кому б он должен не остался.
ТЫХФЫСТЫТÆ Нæтыс, лæмарыс, утæхсæн кæныс, Цыма дын исчи бадардта кæндыс. Зындгонд галхæфсæй тынгдæр вæййыс дымст, Бæдулы айкау — тугæйдзаг дæ фыст.		ПУСТОЕ ЗАНЯТИЕ Надувшись пуще, чем лягушка в басне, С трудом стихи выдавливаешь ты... Занятья нет постыдней и опасней, Чем выдувать стихи из пустоты. ———
		Имеется в виду басня «Лягушка и Вол», восходящая еще к Эзопу.
«ИРОН ХÆДЗАР»-МÆ АРÆХ ЧИ ЦÆУЫ, УЫМÆН Дæ цард сæрмæ хæссинаг нæу, Кæнæм дæм иумæ загъд, — Æнæхæдзар фæкæндзæн дæу Нæ «Ирон хæдзар» тагъд.		ЗАВСЕГДАТАЮ РЕСТОРАНА «ИРОН ХАЗАР» Хорош «Ирон хазар»! Но в нем Нельзя весь век торчать. Кто взлюбит «Осетинский дом» — Бездомным может стать. ———
		«Ирон хазар» — «Осетинский дом» — известный ресторан в Орджоникидзе, стилизованный под горское жилище.
ФÆЛЫВД Æппынæдзух æм лæг мæстæй фæтоны, Йæ фыстытæй нæй иуыл дæр æууæнк. Ныммыхуыр кодта нудæс фельетоны, Ыссæдзæй та йын рауадысты мæнг.		«ФЕЛЬЕТОНИСТ» Он любит небылицы и наветы, Позорит всех знакомых и родных. Он двадцать фельетонов снес в газету. Неправда — в двадцати одном из них.
МÆХИМÆ ХÆЛÆГ КÆНЫН, ЗÆГЪГÆ, ЧИ НЫФФЫСТА, УЫЦЫ ПОЭТÆН Йæхимæ чи кæны Хæлæг, Куыд хæлæг кæна Уымæ лæг?!		ПОЭТУ, СКАЗАВШЕМУ, ЧТО ОН САМ СЕБЕ ЗАВИДУЕТ Сказав, что рад своей судьбе, Что сам завидует себе, Спас откровенной он строкой Себя от зависти людской.
ФÆРДЫГ Дæу хондзынæн мæ зæрдæйы фæрдыг, Æрмæст мæм ма кæс афтæ тынг æрхуымæй... Кæй уарзын дæу, æз уымæй дæн хъæздыг, Мæгуыр нæ дæн, кæй мæ нæ уарзыс, уымæй.		ДРАГОЦЕННОСТЬ Ты — драгоценность главная моя. И не сердись: над сердцем ум не властен. Своей к тебе любовью счастлив я, А тем, что ты не любишь, не несчастен.
ХÆС Чи зоны мæм уый тыххæй дæр ды æрхæссай фау, Фæлæ хатгай батыхсын æз — ракурын æфстау, Æмæ мæм фæкæсы уæд, — уый мæ зæрдыл дарын, — Цыма алкæмæй дæр æз а зæххыл хæс дарын.		ДОЛГ Кого о чем ни попрошу я. Встревожится душа моя: Смущаюсь, каждой клеткой чуя. Что всем на свете должен я.
НЫХАС ÆМÆ ХЪУЫДДАГ Дæ хъуыдыты хал та æнæхъуаджы рарæгъ, Æвдисы дзы алчи дæ зæрдæйы хатт. Куыд фæдзурыс, афтæ нæ фæкæныс арæх, Куыд фæкæныс, афтæ нæ фæдзурыс хатт.		СЛОВО И ДЕЛО Дурные я открыл в тебе черты, Приметив их не дважды и не трижды: Что говоришь, не исполняешь ты, О том, что делаешь, не говоришь ты.
ЗÆГЪУТ-МА Директоры цардæй ыссæдзæймаг аз Кæй цæры, уый хъусын. Директоры куыстæй, — зæгъут-ма мын раст, — Кæд райдайдзæн кусын?		ОДНОМУ ДИРЕКТОРУ Имея квартиру, машину, зарплату, Давно ты директорской жизнью живешь... Но только скажи откровенно: когда ты Работать, как должен директор, начнешь!
ХЪАДЖДЖЫН «Хъуаг æййафын, алцы хъаджджын — сонт!» — Ратæхы дæ хъаст дæхицæй раздæр, Фæлæ дын кæй нæ фаг кæны зонд, Уый тыххæй нæма загътай ныхас дæр.		НЕДОСТАТОК «Не хватает денег и похвал, — Жалуешься, — невезенья тьма». Но о том ни слова не сказал, Что тебе недостает ума.
ЧЫЗГÆН Дунейы мин-мин чызджы астæу Æз равзæрстон мæхицæн дæу, Дæ бон та — а лæппуйæн мастæн — Дыууæйæ иу равзарын нæу.		ДЕВУШКЕ Тебя одну в людском я выбрал море, И не гляжу я на твоих подруг. А что же ты так долго, мне на горе, Не можешь выбрать одного из двух!..
ХОХЫ Къалиутæ ныдзæвынц хурыл, Уидæгтæ та базылд дуры... Кæнæ наз ныххæцыд дурыл, Кæнæ дур ныххæцыд назыл.		ГОРНАЯ СОСНА Ветви подняты в небесный пламень. Корни в гору погрузились, в глубину... Ухватилась ли сосна за камень — Или камень ухватился за сосну!

* Сæргæндты сыфмæ *