Гутиев К. Ц. Осетинские пословицы и поговорки. 1976.
Ирон æмбисæндтæ
Ирон æмбисæндтæ. Æрæмбырд сæ кодта ’мæ чиныг сарæзта Гуытъиаты Хъ. Орджоникидзе, «Ир», 1976.
ХОРЗ ÆМÆ ’ВЗÆР
Уымæн æвзæрæй тас нæу.
Лæг йæ рæстæгмæ гæсгæ лæг вæййы.
Лæгæй йæм дау нæй.
Лæгау лæг у.
Лæгæй лæг зæгъын хъæуы.
Уый дæ хуызæттæй хуымы дзаг у.
Агургæ ’мæ ’наргæ.
Дæ рафæлдисæгæн сызгъæрин тæбæгъты фæкуывдæуа!
Хорз адæймагæн зæлдаг — йæ ныхас, зæлдаг — йæ кæлмæрзæн, зæлдаг — йæ сæрбæттæн.
Хорзы алчидæр уарзы.
Иугъæдон лæг арфæйаг у.
Иугъæдон лæг адæмæн адджын у.
Саг сагæй баззайы.
Хорз лæгæн йæ фæндаггаг разæй цæуы.
Иузæрдыг лæг цардæн хæзна у, йæхицæн та — знаг.
Иудзырдон лæгимæ хъуыддаг аразын æнцон у.
Бæрнон лæг æвæсмон у.
Хъæуы йаргъ лæг у.
Хæзнаты хæзна — лæджы дзæбæх.
Хорзæн ызнæгтæ бирæ ис. I
Хорз уый у ’мæ йе знагæн дæр лæггад чи кæны.
Лæджы хуызæн лæг йе знаджы дæр нæ бафаудзæн.
Хорз лæг фидис нæ кæны.
Хорз кæмдæриддæр бæззы.
Хорз алыран дæр — кæстæр.
Хорз фиййау бæрзæндты хизы.
Хорз фиййау йæ фос нымадæй дары.
Хорз фиййау йæ фос дзæгъæл нæ уадзы.
Хорз фиййау йæ фос хуызæй дæр зоны.
Хорз фиййау пыхсы дæр ары йæ фосы фæд. (Къоста).
Хорз фиййау уæрыччы дæр тохъхъыл-фырыл нымайы.
Хорз фиййау мæйдар æхоæвы дæр й,æ фос ыссары.
Хорз цуанон иунæг æхсæвиуаты тыххæй дæр халагъуд аразы.
Хорз цуаноны нæдæр сырд сайы, нæдæр — хæцæнгарз.
Хорз цуанон дзæбидыртæн сæ ривæдафоимæ нæ хъавы.
Хорз цуанон бирæ топхос нæ судзы.
Хорз цуанои иу æхстæн дыууæ дзæбидыры нæ мары.
Хорз цуанонæн хæхтæ дæр фаг нæ кæнынц.
Хорз уарæг йæхицæн хай нæ кæны.
Хорз уарæг — æнæ хай.
Хорз хæзгулæн — фиуджын гуыдын.
Ие ’хсыр цы хъуг акала ’мæ та йæ къæрта фæстæмæ чи байдзаг кæна, уый æвзæр нæу.
Зæвæтæй мæ ахæм хъуг ныццæвæд, æмæ дыгъдæн къæртайы дзаг чи кæны.
Хорз куырой алы хор дæр ыссы.
Хорз куыройыл радæй ыссынц.
Хорз куырой хуылыдз ыссинаг дæр ыссы.
Хорз нæ фæлмæцы.
Хорзæн мæгуырæй тас нæу.
Хуыздæр цы гал цæуа, дæллаг галæн уый ифтындзынц.
Цы гал цæуа, уый цавдæуы.
Цы гал цæуы, уый цæв, æмæ иннæйы дæр йæ фæдыл ласдзæн.
Хорз гал дæллаг галæй зæронд кæны.
Галты хуыздæр дæллаг галæй амæлæд!
Хорз бæхыл æвзæр барæг нæ фидауы.
Хорз барæг æвзæр бæхыл нæ бады.
Хорз барæг фыццаг зылды дугъæтты разæй нæ фæцæуы.
Дугъон хъузонмæ гæсгæ у.
Хорз бæхæн дæр хъузон хъæуы ’мæ — хорз лæгæн дæр.
Кæд хауыс, уæд хорз бæхæй, кæд хыл — уæд хуызæн.
Хорз кард æндон уартыл æмбæлаг у.
Мæскуы сæрачы ном нæ сафы.
Зæлдагыл рæмпæг хæцы, фæлæ сæхъхъисыл нæ хæцы.
Йæ хорз мигæнæн æддæ ничи уадзы.
Йæ хорзы ’ддæмæ ничи дæтты.
Хорз хъул сах æмæ тæу бады.
Хорз хорæн йæ дæстæг уæззау у.
Хорзы стауын нæ хъæуы.
Хорзы алчидæр зоны.
Хорз лæг дзыхъхъæй дæр зыны.
Фыццаг дæ хорзы кой айхъуысын кæн, стæй де ’взæр никæйуал бауырндзæн.
Хорзы кой хъæдбыны дæр фæкæнынц.
Хорзы кой дардмæ хъуысы.
Хорз ивддзаг нæ кæны.
Лæгау лæджы ничи зоны.
Хорз зæххыл ис æмæ йæ сис.
Лæг кæнгæйæ дæр у: дæхи схорз кæн.
Хорз цы кæна — йæхицæн.
Хорз зынæй у.
Искæй хорзыл куы домай, уæд дæхи хæсджын кæныс.
Фæхуыздæрыл адæймаг йæ сæр нывондæн хæссы.
Хуыздæр быцæуæй нæу.
Хорз чи уа, уый Къобы фæзы бæрæг кæндзæн.
Хуыздæрæй хуыздæртæ бирæ ис.
Тыхæй тыхджындæртæ бирæ ис, уæд та — лæгæй лæгдæртæ, уæд та — бæхæй бæхдæртæ.
Хорзæй хуыздæртæ ис.
Хæрзтæй хуыздæртæ ис.
Лæгæй лæгдæртæ бирæ ис.
Хорзæй ма хуыздæры ’хсæн бирæ зæхх ис.
Лæгæй лæджы ’хсæн ахæм ауæдз вæййы ’мæ йыл бæх дæр н’ агæпп кæндзæн.
Лæгæй лæджы ’хсæн бирæ зæхх и.
Лæгæй лæджы ’хсæн бирæ быдыртæ ис.
Удæй уды ’хсæн бирæ ис.
Се ’хсæн — хъæу æмæ калак.
Хъæуæй — хъæдмæ!
Хъæу æмæ хъæд — кæрæдзимæ.
Уый дæр — лæг æмæ æз дæр — лæг.
Хорз адæмæн иумæйаг у.
Быдзæг Нартæн æхсæны уыд.
Хорз лæг адæмæн æхсæны у.
Хорз лæг зæрондæй дæр хорз у.
Дада хорзæй хорз у: йæ тæрныхæй сой тæдзы, йæ дзыхæй та — царв-мыд.
Разагъды лæг æмæ куырыхонæй уæлдай нæй.
Æмгар æмгарæн уый цæрæнбонæй сомы кодта, ахæм лæг уыд.
Сомыйæн æй дардтой.
Хорз амæлыны бæсты фæлтау æвзæртæй фондзыссæдзы амæлæд!
Лæджы мард — хъæуы мард.
Хорз лæджы зиан адæмы зиан у.
Лæджы мардæй бæстæ ризы.
Хорз лæджы фæд зæйы бын дæр нæ сæфы.
Хорз лæгæн йæ зæнæг — йæхимæ гæсгæ.
Хорз лæгæн йæ кад йемæ нæ ныгæнынц.
Хорз лæгæн йæ кой нæ сæфы.
Хорз йæ фарн мæрдтæм нæ хæссы.
Хорз лæгæн йæ хъуыддаг нæ мæлы.
Хорз лæгæн мæлæн нæй.
Хуыцау, нæртон лæджы ма фесаф!
Хуыцау, лæгагур нæ макæдæм ауадз!
Мæрдты сызгъæрин талатæ суадзæд!
Фароиы хорз ацы азæн дæр æххуыс у.
Хорзæн кæрон нæй.
Алчидæр йæхимæ хорз кæсы.
Лæгæй лæг у — йæ худы бын йæхицæй лæгдæр нæй.
И’ аипп йæхицæн ничи зоны.
Æнæаипп адæймаг зæххыл нæй.
Аипп кæмæ не ’рхастæуа, ахæм нæй.
Æнæрцæф лæг бирæ нæй.
Æппæтæй æххæст ничи у.
Алцæмæй æххæст нæй.
Дæ цæсты сау дын ничи зæгъы.
Хорз хъуг къæртайы дзаг æхсыр æркодта, стæй йæ къахæй ыскъуырдта.
Уый дæр арвæй ыстъалытæ не скъæфы, миййаг!
Хорз бæргæ уаид, фæлæ æгæр тæлтæг арæзт у.
Джиппы дæр ма къуызыр фæвæййы.
Ахæм карк кæм уыдзæн, æфтаугæ дæр чи кæиа ’мæ уасгæ дæр?
Ехсмæ гæсгæ бæх у.
Нæ разуæзæн æххуыс у, нæ — фæстæуæзæн.
Йæ фарс нæу, йæ — фæхсынхъус.
Кау дæр нæу æмæ быцæу дæр.
Иуырдæм дæр нæу æмæ иннæрдæм дæр.
Теуайы хуызæн раст: йæ иу фарс хæрынæн бæззы, аннæ нæ бæззы.
Рæгъауы нымæцы хæрæг дæр фæвæййы.
Стыр хæрнæджы хæрæджы сæр дæр фæвæййы.
Иуæй-иу хæфсау — къабазджын, дзæгъындзæгау — хъулон.
Хорз цæхæрадоны дæр зылын настæ фæвæййы.
Хорз хуымы лыскъæфсир дæр фæвæййы, фæлæ уæддæр хорз у.
Æгæр хорз дæр хорз нæу.
Хорз хæрæг дæр—хæрæг æмæ ’взæр хæрæг дæр—хæрæг.
Æвзæр алкæмæйдæр фæвæййы.
Хорз кæм и, уым æвзæрæн дæр æнæуæвгæ нæй.
Æхсæдæнтæ — иуырдæм, сыгъдæг кæри — иннæрдæм.
Уымæн хорзæй тас нæу.
Гъæ, дæу чи ныййардта, уый мацыуал ныййара!
Дæ раттæг мацыуал раттæд! .
Хæрæг ысфысса де сфыссæг!
Хæрæг ысфысса хæрæджы сфыссæг!
Лæгæн йæ цæстытæ дзæгъæлы куы зилой, уæд йе ’взæр уымæй бæрæг у.
Фаджысы ’фсир даргъ цæуы.
Рихи сæгъыл дæр зайы.
Рихитæ гæдыйыл дæр ис.
Уæ, къуыстил-гуыбынтæ ’мæ фаджысы рагъыл лæугæ лæгтæ!
Æвзæры кой дардыл хъуысы.
Æвзæр йæ коймæ цæуы.
Уый йе скойы аргъ дæр нæу.
Иу æвзæр хъæуы адæмæн фæтк æвæрдта.
Æвзæр хъæуы ’лдар у.
Уый хæрæггæсæн дæр нæ бæззы.
Наййагæн дæр нæ бæззы.
Къухцæгæн дæр нæ бæззы.
Дæ номыл цирхъ рариуыгъын тæригъæд у.
Ды æхст нæмыджы йаргъ нæ дæ, æмæ дыл æй нæ бахардз кæндзынæн.
Хъæндилау фаджысы бабырыд.
Фаджысы куыф!
Фаджысы рагъ!
Ау, машинæ ма къодæхтæ дæр ласы!
Дæуæй нæ, фæлæ дæ хуызæттæй зæгъын.
Мæгуырыл худæн нæй, фæлæ ’взæрыл ис худæн.
Гъеуый нывæн ысу!
Хæрдмæ — завад, бынмæ — заууат.
Уæлæмæ — заууат, дæлæмæ — завад.
Хуыцауы фæздæгæй мары.
Суг бирæ басыгъд — цæхæр нæй.
Сыгъдоны цæхæр æхсидав ма хон.
Ницытæ ’мæ мацытæ!
Никуы ’мæ ницы.
Æвзæр фæнды хъæуы уæд, фæнды — хъæды.
Уый адæмы никуы баййафдзæн.
Нæ лæгæн худ рагæй нæ уыд.
Лæг кæм и, лæг? Лæг — хъæды!
Тома кæм и, Тома? Хохы — Темырдзи, быдыры — Дзабо. Мæнæ дын Некъа дæр лæг!
Уæ, Деуи, дæу хорз лæг чи хуыдта, уый мад æмæ фыд æнæнцой фæуой!
Иуахæмы ’взæр дуг ыскодта Нартыл — лæг сæм нал ысгуыхт.
Йæ дæргъ дæр æмæ мын йæ уæрх дæр зындгонд ысты.
Хæлар дын уæд йæ фароны фистимæ!
Цæй куырд у, цæй! Æдзух уазал куырд кæны.
Æвзæрæй йæ тонынц.
Æвзæр цы вæййы, уый у: æвзæрыл ма сыкъатæ вæййы?
Æвзæрыл ма гакк вæййы?
Æвзæрыл гакк нæ вæййы.
Æвзæрыл сыкъатæ нæй.
Æвзæрыл гакк нæй.
Æвзæрæн, дам, гакк нæй!
Æвзæрæн йæ гакк — йæ уæлæ.
Æвзæрæн йæ ном — йæ уæлæ.
Æдзух æвзæр кæй хонай, уый сæвзæр вæййы.
Æвзæры ном дыл макуы сбадæд!
Æвзæр йæ митæй бæрæг у.
Нæ куывд кæныс, нæ хонгæ кæныс, нæ фæдисы цæуыс.
Æгас цу дæ фæрв сугтимæ (фæзæгъынц æгуыдзæг лæгæн, æвзæрæн. Фæрв хъæдæн й’арфы нæ зайы, фæлæ йæ кæрон, стæй æнцонгуыст у).
Æвзæры сæрыл куырæйттæ зилы.
Æвзæрыл хосгæрдæнты дæр уад ыскæны.
Дæхи ’взæр ыскæнынæн гæртам нæ хъæуы.
Æвзæр зæгъдджын, мæцъæл мæрдджын æмæ дæмæгъ сывæрджынæй тæрсын.
Æвзæр сывæрджын æмæ ’взæр мæрдджынæй тæрс.
Мæцъæл мæрдджын æмæ лæмæгъ сывæрджын — æмхуызон.
Йæ симд сæпп-сæпмæ раивта.
Æвзæр артыл нафы гуыл лæхъир кæны.
Æвзæр лæгæн — сывæдæг.
Æвзæрмæ йæ уд зынаргъ кæсы.
Æвзæр йæ удæн тæрсы.
Æваæр й’ аууонæй дæр тæрсы.
Æвзæр фæнычы обау хох хоны.
Фæныкгуыз æрæджиау ысгуыхы.
Фæнычы цур æвзæр куыдз дæр хъæхъхъаг вæййы.
Æвзæр куыдз йæ дуармæ — хъæбæрдзых.
Æвзæр куыдз йæ дуармæ хъал у.
Æвзæр куыдз йæ дуармæ хъæбатыр вæййы.
Куыдз дæр йæхи дуармæ ’хсарджын у.
Æвзæр куыдз тæсоæй хæцы.
Æвзæр уæныг хъуццытимæ фæхæцы.
Æвзæр сындз-къутæрыл хæцы.
Æвзæр сындзы къутæрыл хæст.
Адæм — фæдисмæ, ’взæр та — къæбицмæ.
Лекъ дæр сæхи бырсæг хуыдтой.
Лекъаг топпæй дæр не сгуыхы.
Лекъаг топпæй дæр нæ бæззы.
Æвзæр хин у.
Æвзæрæн йæ хин — йæ уæлæмхасæн.
Хиндзинад — æвзæры хай.
Æвзæр дæлгоммæгæсгæйæ адæмы сайы.
Æвзæр йæ над сусæг кæны.
Æвзæр æдзух æфсæнттæ кæны.
Æвзæр хивæнд у.
Æвзæр æгоммæгæс у: ныхасæй чит нæ кæны.
Æвзæр адæймаг йæ митыл нæ сæтты.
Æвзæр æнæмæт у.
Æвзæрæн хорз бæсты нæ цæуы.
Æвзæрæн бирæ хæрзтæ фæу; иу хатт ын ма фæу ’мæ де ’гас хæрзтæ дæр фесæфдзысты.
Æвзæрæн хорз ма ракæн; хорзæн исты куы фæуай, уæд дын æй нæ ферох кæндзæн.
Æвзæры цин зæрдæмæ нæ цæуы.
Æвзæры гуыбын — цæндыл хост.
Æвзæр уарæг йæхицæн хай нæ кæны.
Æвзæры уæлдай — комдзаг.
Æвзæр фиййау дардæи -ыздахы.
Æвзæр хæрæг хъæдмæ дыууæ цыды кæны.
Халон хъуахъхъ йедтæмæ Уастырджийы зарæг нæ зоны.
Хæрджыты дугъы дæр иу хæрæг разæй кæны.
Æхсарджын хæрæг дæр хæрæг у.
Хæрæг хæрæгæй баззайдзæн;. йемæ чи уа, уый дæр — йе ’мбал.
Æвзæр лæг къамбецæй тыхджындæр у.
Æвзæры бон бирæ у.
Иу æвзæрæн цы бантыса, уый дæс хорзæн нæ бантысдзæн.
Æвзæрæн æппæтдæр бантысдзæн.
Æвзæры цæд цы аласы, фондзы дæр уый аласы.
Æвзæр цы бакæна, хорз уый нæ бакæндзæн.
Æвзæрæн йæ дзых — йæ уæлæмхасæн.
Æвзæр алцæмæн дæр æвдисæн лæууы.
Æвзæр — фидисгæнаг.
Æвзæр йæхицæй фидис кæны.
Æвзæр йæхицæй æмбисонд хæссы.
Къуылых — кæвдæсæй рæйаг.
Æвзæр æдзух йæхиуыл худы.
Æвзæр йæхи æвзæр нæ хоны.
Алчидæр йæхи лæг хоны.
Æвзæр адæмыл худгæйæ цæры.
Æрвæсгæ ’взæр нæ фæкæны.
Æвзæр иннæты дæр йæхи хуызæн æнхъæлы.
Алкæй дæхи хуызæн ма ’нхъæл.
Хæдмæлхор хомхорыл худти.
Хомыс задыныл худти.
Хъæндæл сæнкыл худти.
БИРÆГЪ ÆМÆ ХЪÆДХОЙ
Бирæгъ хъæды сыллынк-сыллынкгæнгæ фæцæйуад. Æвиппайды йæ хъустыл цыдæр хъæр ауад, æмæ бирæгъ тынг фæтарст. Дзыхълæуд фæкодта, йæ къæрцхъустæ фæхъил кодта ’мæ й’алывæрстæм кæсы: никуы ’мæ ницы!
Уалынмæ иу бæласы сæрмæ фæкомкоммæ ’мæ хъæдхой иу ыстыр бæлас дзæбугæи хойæгау хойы.
«Дæ хуыздæр амæла, мæ уд æппæт мын ку’ ауайын кодтай, — дзуры бирæгъ хъæдхоймæ. — Цæрынæй-хæрынмæ уыцы къуыртт-къуыртт кæныс, æмæ дын æппын хæдзары къуым никуы ис!»
«Дæ бинонтæй иу дæр мауал баззайæд! — дзуры йæм хъæдхой фæстæмæ. — Ды дæр дæ чысылæй дæ зæронды бонмæ «фос-фос» кæныс, æмæ далæ нæ уыныс: быдыры дæ фосыкондæй цæст æрæвæрæн нал ис».
Сæтти Бæттийыл худти, Бæтти та — Сæттийыл.
СÆТТИ ’МÆ БÆТТИ
Сæтти ’мæ Бæтти дыууæ сыхаджы уыдысты. Сæтти — магусайæ цæлуарзаг, Бæтти та — уæззау куыстæй дзæгъæлгуыстгæнаг. Сæттийæн уыди сахъари хæдзар, Бæттийæн та — кауын хæдзар. Сæттийæн йæ ис, йæ бис — иу зæронд куыдз. Бæттийæн та — иу уасаг гæды. Сæтти — даргъ лæг, Бæтти — цыбыр лæг. Сæттийæн — ыстыр сырх зачъетæ, Бæттийæн — чысыл бур зачъетæ. Сæттийыл — урс дæлæсин цухъхъа, Бæттийыл — бур уæлæсин цухъхъа. Сæттийыл — къогъодзитæ, Бæттийыл — æрчъитæ.
Сæ райгуырынæй с’ амæлынмæ хицæн нæ кодтой, афтæмæй та иумæ ’нцад цæрын нæ зыдтой. Сæтти Бæттийыл худти, Бæтти та — Сæттийыл. Иу иннæмæй адæмæн æмбисæндтæ хаста.
Сæ иуыл — хъисын, иннæуыл — пæлæз.
Сæ иуыл — хъисын, иннæуыл — голлаг.
Сæ иу — йеу, иннæ — сар.
Нæ мæрдтæй у, нæ — æгæстæй.
Сæ иу цы у, иннæ дæр — уый.
Фысты астæу — хуырым фыс.
Гæбæрбарц, гæбæрдымæг!
Гæбæрæй гæбæрдæр.
Гæбæр бæх гæбæр бæхы агуры.
Гæбæр бæх гæбæр бæхимæ хизы.
Гæбæр бæх йæхи гæбæр бæхыл хафы.
Гæбæр бæх гæбæр бæхы ныхы.
Хæрæг хæрæджы ныхы.
Хæрæг хæрæгмæ сиды: аных мæ ’мæ дæ аныхон.
Уымæн йе ’взæр хæцгæ у.
Иу æмбыд фæткъуы цалдæр бамбийын кæны.
Къахеты, дам, иу дзæргъ фесæфта.
Иу фыс дзуг халы.
Æвзæр фыс — дзугхал.
Иу æвзæр иннæты дæр сафы.
Хæмпæлгæрдæг хоры хуымты хъыгдары.
Æвзæр хуымы хорз тауинаг дæр сæфы.
Чъылыхдон хуым — гæнгæлыджын.
Чъылыхдон хуым — дурæппарæы.
Чъылыхдон хуым нæ хорæн у, нæ — хосæн.
Чъылыхдон хуым зæрæстон кæны.
Цъæмæл куырис рог вæййы.
Цъæмæл кæрийы дон йæ сæрмæ ласы.
Цъæмæл хоры дымгæ хæссы.
Уыцы цъæмæлтæ уæхи кæрчытæн акал!
Æвзæрæй тæрсын хъæуы.
Æвзæр топпæй дыууæрдæм куы тæрсай, уыйау.
Æвзæр топпæй алырдæм тас у.
Æвзæрæн — авд къахы.
Æвзæрæн дыууадæс къахы ис.
Æвзæрæн дыууадæс къахы ис, æмæ дыл дзы иуæй куынæ ныллæууа, уæддæр дыл иннæтæй ныллæудзæн.
Æвзæрæн сæдæ къахы ис.
Æвзæрæн фондзыссæдз къахы ис: иуæй дыл куынæ ныллæууа, уæддæр дыл иннæтæй ныллæудзæн.
Æвзæры къах хæраг у.
Йæ зынг дæ куынæуал судза, уæддæр дæ йе ’взалы сахордзæн.
Халоны фæстæ ку’ ацæуай, уæд дæ фаджысмæ бакæндзæн.
Фаджыс ма змæнт æмæ дын тæф ма кæна.
Фаджыс куы къахай, уæд ысмаг кæны.
Смагæн æх куынæ зæгъай, уæд тынгдæр кæны.
Æвзæримæ быцæу ма кæн.
Æвзæры къахыны бæсты зондджыны ракъах.
Дæ хъæуы ’взæр лæг куы уа, уæд дзы дæ хæдзарæн тæрс; дæ комы куы уа, уæд та дзы дæ хъæуæн тæрс.
Лæг куынæ бæзза, уæд дзы алчидæр дардмæ лидзы.
Æвзæримæ куывды бадынæй хорзимæ туджджын хуыздæр у.
Æвзæр лæгимæ ’мдзæхдон ма кæ.
Дæхицæй æвзæрдæрæй дæхи дардмæ лас.
Æвзæрæй дæхи хъахъхъæ, хорзæй ма тæрс.
Æвзæр лæджы цæф хорз лæгæй нæ риссы.
Æвзæрыл дуртæ бакал æмæ фервæзай.
Æвзæр — мыггаг худинаггæнæг.
Æвзæр — хæдзархалæг.
Æвзæр быныл зайы.
Æвзæр — быныл зад.
Хорзæн бын ма скæн, æвзæрæн бын ма ныууадз.
Æвзæрæн бын нæй.
Æвзæрмæ бинонтæ сæ фыдбылызтæ хъарынц.
Æвзæрыл ма низ куы уа, уæд дыууæ ’взæры кæны.
Удхæссæг æвзæрмæ йæ сæр нæ дары.
Æвзæр дарæсыл рæмпæг нæ хæцы.
Æвзæры цæйнæфæлтау хион амара — фæлтау ызнаджы къухæй амæлæд æмæ мыггаг зæгъдзысты: «Лæг нæ амарди.»
Æвзæр дыууæ марды кæны.
Æвзæр лæг иу хæдзары мард у, хорз лæг та — ’гас хъæуы мард.
Иу кæмæндæр, дам, й’ амæлæтыл нæ куыдтой, фæлæ йын хист кæй хъуыд, ууыл.
Æвзæры хист — хæлæйфаг.
Æвзæры мард — фидиссаг.
Æвзæр мардыл бæх фæлдисын нæ фидауы.
Æвзæр марды цур дæ мард куы баныгæнай, уæд азимаг кæны.
Æвзæр марды фарсмæ дæ мард куы баныгæнай, уæд алы бон дæр — æлгъыстаг.
Æвзæры хæс — мæрдты фиддон.
Æвзæрдзинад сæрмæхæссинаг нæу.
Фæнды хорз у, фæнды — ’взæр: дыууæ дæр дæ бар ысты.
Хорзæй, æвзæрæй дæ бар уа ’мæ ’взæр у?
Хорзæй дæр æмæ ’взæрæй дæр лæджы бон бирæ у.
Лæгимæ цалынмæ цæххы пут бахæрай, уæдмæ йын йæ хорзæн дæр æмæ йе ’взæрæн дæр базонæн нæй.
Цы бæхыл не сбадай æмæ цы гал нæ сифтындзай, уыдонæй хорз дæр ма зæгъ æмæ ’взæр дæр.
Цалынмæ лæг йæ хорз усæй æвзæрмæ ’рхауы, йæ хорз бæхæй фыддæрыл ысбады, уалынмæ сæ нæ бамбары.
Æвзæртæ чи нæ фена, уый хорз цы у, уый нæ зоны.
Хорзы ’взæр ма схон, æвзæры та — хорз.
Бæрзыхъæдæй фаджысмæрзæн уисæйттæ дæр бийынц æмæ кæрдзынæфснайæн гайлатæ дæр.
Ичъына дæр дзуар у ’мæ Уацилла дæр.
Чи цыхуызæн дзуар у, ахæм чъиритæ йын кувынц.
Бæх барæгмæ кæсы.
Хорзæн кад хъæуы, æвзæрæн — уайдзæф.
Æвзæр лæгæн — цæф, хорзæн та — уайдзæф.
Æвзæрæн — йæ хъæбысы, хорзæн — йæ фæстæ.
Æвзæрæн — йæ разæй, хорзæн — йæ фæстæ.
Хорз лæгæн йæ фæстæ бад, æвзæр лæгæи — йæ разы.
Хорз лæг адæмы у, ’взæр та — йæхи.
Иу æвзæр кæмдæриддæр фæвæййы.
Хисты хæрæджы сæр дæр фæвæййы.
Мæ кæнæг мæхæдæг иæ уыдтæн.
Ме ’взæр дæр — мæхи ’мæ мæ хорз дæр — мæхи.
Сау куыдзæй урс куыдзæй хъауджыдæр нæй.
Сау куыдз дæр — куыдз æмæ урс куыдз дæр — куыдз.
Де ’взæрдзинадыл фæсмон кæн.
Де ’взæрдзинад хъæр дæр ма кæн.
Æвзæр дæр алыран æвзæр нæу.
Бæласы бутъро дæр ма мæйдар æхсæв рухс кæны..
Иу миниуæг æвзæрмæ дæр вæййы.
Æвзæр цы зæгъа, хорз уый нæ зæгъдзæни.
Æвзæры хал хауаг у.
Амайджытæ цы дур аппæрстой, уый фисынæн йæ сæр ысси.
Адæймаг йе ’взæр йæхæдæг нæ фиппайы.
Четæн-хъуымац хъармандуримæ быцæу кæны.
Æвзæры сæрыл ма рахæц.
Цъыфдзасты фарс ничи хæцы.
Бæх барæггæнæг нæу.
Топп цуанонгæнæг нæу.
Бынат лæггæнæг нæу.
Тъæпæнæгæй чъыбыла нæй.
Хорз мæсыг аразы, ’взæр — гæнах.
Цъæмæл дæр æфсир уадзы ’мæ хор дæр, фæлæ сæ кад иу нæу.
Нартæм æвзæртæ цас уыд, хæрзтæ сæм дыууæ ахæмы уыд.