Говорите по-осетински: сайт для интересующихся осетинским языком

Осетинский форум | Осетинская Википедия | Осетинские словари


Поиск по словарю:

Имя народа (этнонимы в осетинском языке)

бердзенаг/бердзейнаг грек (из грузинского berdzeni);
гуырдзиаг грузин (из тюркских языков: гурджи, Гурджистан; из тюркских и персидского идут и русские слова "грузин", "Грузия");
дзуттаг еврей (из арабского и персидского);
кæсгон кабардинец (старое название адыгских племен, встречающееся в различных источниках: в частности, русские летописи X-XI веков упоминают касогов);
мæхъæлон ингуш (восходит к ингушскому слову [мaхъæл] - название хищной птицы; осет. мæхъыл кобчик);
ногъайаг ногаец (собственно из ногайского "ногъай");
уырыссаг русский (усвоено не прямо из русского, а из языка (предположительно какого-то из тюркских), в котором [р] не может быть в начальной позиции; в созвучной форме вошло во многие языки Кавказа: в даргинском и лакском урус, в абхазском а-урыс и др.);
хиуаг мохевец (от груз. xevi ущелье, moxeve житель ущелья, мохевец). Мохевцы -- горная этническая группа грузинского народа, живущая в верхнем течении Терека по соседству с осетинами;
хъазахъхъаг казак (через посредство тюркских языков);
хъалмыхъхъаг калмык (собственно из самоназвания калмыков; интересно, что в осетинских эпических текстах встречаются упоминания калмыцкого как языка заклинаний: "...заговори с сундуком по-калмыцки, он откроется, и, что тебе нужно, достань").


Æрвад

ХОЗИТЫ Хуыдæберд

Иу сыхбæсты уыд лæппуйы куывд. Бон раздæр хæдзары хицау фæдзырдта сыхы лæппутæй дыууæмæ æмæ сын тынг бафæдзæхста: "Алкæйы хæдзармæ дæр æнæмæнг бахойдзыстут æмæ сæ мæ номæй æрбахондзыстут". Хонджытæ сæ сæртæ разыйы тылд бакодтой æмæ фæраст сты хъæуы уынгты. Сæ иу цыдис галиувæрсы, иннæ та — рахизвæрсты. Лæппутæй иуæн йæ мыггаг уыд Куыдзиатæй. Уынгæн йæ тæккæ кæронмæ куы ныххæццæ сты, уæд кæройнаг хæдзары дуар, а Куыдзиаты лæппу куы бахоид (ам дæр цардысты Куыдзиатæ). Исдугмæ хæдзарæй ничи касти. Уæд дын лæппу тынг куы ныххоид кулдуар. Кæртæй райхъуыст куыдзы мæстджын рæйд. Лæппу дуар иу чысыл фегом кодта æмæ дын дзы, арсы хуызæн, дынджыр куыдз куы рагæпп кæнид. Лæппуйы скъуымбил кодта, къуыммæ йæ батардта æмæ йæ фезмæлын дæр нал уадзы. Цы ма акодтаид, уый нал зоны. Уæд ын æрæджиау лæгъстæгæнæгау куы бакæнид:

— Дæ хорзæхæй, ма мыл фæхæц, ауадз мæ, æз дæр Куы-дзи-атæй дæн; ау, æрвадæлтæ уæддæр нал стæм!

Куыдз дæр дын уыцы ныхас айхъуса. Йæ къуырд цыбыр къæдзил батылдта æмæ цымæ хатыртæ куырдта, уыйау сæ кæрты фæкуысси.

Ноджыдæр ма мын æри

ХОЗИТЫ Хуыдæберд

Институты кæимæ ахуыр кодтон, уый рагæй нал федтон. Иу бон дын фæцæуын проспекты уæлæмæ. Мæ къухы — хызын. Хызыны та — фæткъуытæ, базары сæ алхæдтон. Ме ’мкурсон мæ куы ауыдта, уæд йæ цыд фæтагъддæр кодта. Куы мæм æрбахæццæ, уæд фырцинæй кæрæдзиуыл ныттыхстыстæм. Йæ гыццыл чызг, иу фондз азы кæуыл цыдаид, ахæм, фырдиссагæн нæ дыууæйæ дæр айрох. Æз ын фæтæригъæд кодтон æмæ йæ афарстон:

— Бахатыр кæн, Хъанты рæсугъд, фæлæ дæ ном цы хуыйны?

— Фатик! — йæ цæст дæр нæ фæныкъуылдта чызг.

— Зонгæ уыдзыстæм ардыгæй фæстæмæ! — загътон æз, æмæ мæ хызыны цы фæткъуытæ уыдис, уыдонæй иу фелвæстон æмæ йæ сывæллоны къухы фæсагътон. Чызг ницы сдзырдта æмæ фæткъуы æхсыныныл схæцыд. Фыдæн дын уый цыдæр хъыг куы фæуыдаид æмæ йæм ныууырдыг:

— Цы зæгъын хъуыд хистæрæн?

Чызг йæ фæткъуы хæрд куы фæци, уæд мæм æфсæрмы каст скодта æмæ та йæ фыд нал æмæ нал уадзы: "Цы зæгъын хъуыд хистæрæн, уæддæр?"

— Ноджыдæр ма мын иу радт! — загъта чызг.

Нæ дыууæ дæр худæгæй фæрсхæлд кодтам. æз дæр та йын ноджыдæр иу фæткъуы авæрдтон æмæ уæд уæндонæй афтæ куы фæкæнид:

— Гъеныр дын стыр бузныг!

Цыбыр радзырдты æмбырдгондмæ

В Учебный центр


Главная страница ::: Форум ::: Учебный центр ::: Словари ::: Ссылки ::: В. Иванов et al., 2001–24.