Осетинский язык он-лайн

Добрый день!
Помещаю здесь несколько наиболее понравившихся мне переводов стихотворений Пушкина.
Все произведения взяты из книги: Пушкин А. Æмдзæвгæтæ/Чиныг сарæзта Дзасохты М. — Дзæуыджыхъæу: ИР, 1999.
(Книга была издана к 200-летнему юбилею поэта.)

К***
Я помню чудное мгновенье:
Передо мной явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.

В томленьях грусти безнадежной,
В тревогах шумной суеты
Звучал мне долго голос нежный
И снились милые черты.

Шли годы. Бурь порыв мятежный
Рассеял прежние мечты,
И я забыл твой голос нежный,
Твои небесные черты.

В глуши, во мраке заточенья
Тянулись тихо дни мои
Без божества, без вдохновенья,
Без слез, без жизни, без любви.

Душе настало пробужденье:
И вот опять явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.

И сердце бьется в упоенье,
И для него воскресли вновь
И божество, и вдохновенье,
И жизнь, и слезы, и любовь.
1825

К***
Лæууы фæрныг исдуг мæ зæрдыл:
Дæу федтон — раирд и мæ бон,
Цыма зæд атахти мæ сæрты,
Йе стъалы ферттывта — сæууон.

Æрхуымæй, састзæрдæйæ, ахстау
Мæ бонтæ катайы тыдтон.
Мæ хъус дæ зæлгæ хъæлæс ахста,
Мæ фынты рухс фæлгонц уыдтон.

Цыд рæстæг. Зилгæуад фæхаста
Кæддæры сонт фæндтæ бынтон,
Мæнæй дæ зæлгæ хъæлæс айста,
Дæ фидауц айрох ис — æрвон.

Цыдысты тар бонтæ уæззауæй,
Мæ цард — æндарæны — фыдох,
Уæлмонцæй, уарзынæй, Хуыцауæй,
Цæссыгтæй, цардæфсисæй — рох.

Фæлæ та райхъал и мæ зæрдæ:
Дæу федтон — раирд и мæ бон,
Цыма зæд атахти мæ сæрты,
Йе стъалы ферттывта — сæууон.

Мæ риуы цины арт ыссыгътай,
Æмæ та сног ысты æваст
Мæ Хуыцау, цардæфсис, цæссыгтæ,
Уæлмонцтæ, утæхсæнтæ, уарзт.
Хъодзаты Æхсары тæлмац

ПТИЧКА
В чужбине свято наблюдаю
Родной обычай старины:
На волю птичку выпускаю
При светлом празднике весны.

Я стал доступен утешенью;
За что на Бога мне роптать,
Когда хоть одному творенью
Я мог свободу даровать!
1823

ЦЪИУ
Фæнды кæйдæр зæххыл цæрæг уон,
Уæддæр, зæронд æгъдауыл хæст,
Мæнæн у — уалдзæджы бæрæгбон
Цъиу ахстæй ауадзын — мæ хæс.

Вæййы мæ зæрдæ уымæй фидар,
Хуыцауы ц' азимаг кæнон,
Кæд иу цæргæ удæн сæрибар
Мæнæн дæр раттын у мæ бон!
Джусойты Нафийы тæлмац

ТЕЛЕГА ЖИЗНИ
Хоть тяжело подчас в ней бремя,
Телега на ходу легка;
Ямщик лихой, седое время,
Везет, не слезет с облучка.

С утра садимся мы в телегу;
Мы рады голову сломать
И, презирая лень и негу,
Кричим: пошел! ...

Но в полдень нет уж той отваги;
Порастрясло нас; нам страшней
И косогоры и овраги;
Кричим: полегче, дуралей!

Катит по-прежнему телега;
Под вечер мы привыкли к ней
И, дремля, едем до ночлега -
А время гонит лошадей.
1823

ЦАРДЫ УÆРДОН
О, хатт уæззау вæййынц йæ уæргътæ,
Фæлæ нæ уæрдон тулы рог.
Ыскъæры урсхил рæстæг бæхтæ,
Нæ уадзы фидар къухтæй рох.

Сæумæйæ уæрдоны ысбадæм;
Нæ зонæм тас, нæдæр сæрфад.
Нæ тæрсæм зивæгæй, фæлладæй,
Хъæр сисæм: гъæйтт, уæдæ, дæ мад!..

Фæкъахыр бонæмбисмæ не хсар,
Фæлмæцæм: къулвæхсытæ, æрх.
Хъæр сисæм: ма байрай дæ ехсæй,
У зæрдæ де 'рра скъæрдæй цъæх!

Тæхæм: изæрмилтæ хæрзхæстæг;
Кæнæм рæдзæ-мæдзæ, фынæй.
Цæуæм æхсæвиуатмæ. Рæстæг
Æрцæуы хъал æфсургътыл: гъæй!
Хъодзаты Æхсары тæлмац

КАЗАК
Раз, полунощной порою,
Сквозь туман и мрак,
Ехал тихо над рекою
Удалой казак.

Черна шапка набекрени,
Весь жупан в пыли.
Пистолеты при колене,
Сабля до земли.

Верный конь, узды не чуя,
Шагом выступал;
Гриву долгую волнуя,
Углублялся вдаль.

Вот пред ним две-три избушки,
Выломан забор;
Здесь — дорога к деревушке,
Там — в дремучий бор.

«Не найду в лесу девицы, —
Думал хват Денис, —
Уж красавицы в светлицы
На ночь убрались».

Шевельнул донец уздою,
Шпорой прикольнул,
И помчался конь стрелою
К избам завернул.

В облаках луна сребрила
Дальни небеса;
Под окном сидит уныла
Девица-краса.

Храбрый видит красну деву;
Сердце бьется в нем,
Конь тихонько к леву, к леву —
Вот уж под окном.

Ночь становится темнее,
Скрылася луна.
«Выдь, коханочка, скорее,
Напои коня».

«Нет! К мужчине молодому
Страшно подойти,
Страшно выйти мне из дому
Коню дать воды».

«Ах! небось, девица красна,
С милым подружись!»
«Ночь красавицам опасна».
«Радость! не страшись!

Верь, коханочка, пустое;
Ложный страх отбрось!
Тратишь время золотое;
Милая, небось!

Сядь на борзого, с тобою
В дальний еду край;
Будешь счастлива со мною:
С другом всюду рай».

Что же девица? Склонилась,
Победила страх,
Робко ехать согласилась.
Счастлив стал казак.

Поскакали, полетели.
Дружку друг любил;
Был ей верен две недели,
В третью изменил.
1814

ХЪАЗАХЪХЪАГ
Иу æнафоны йæ балцæй,
Тар мигъы фæлмы,
Цыд хъазахъхъаг барæг дардæй
Иу доны сæрты.

Худ йæ сæрыфахсыл къулæй,
Дзаума рыджы 'мбæрзт,
Хъримаг зынд уæраджы цурæй,
Зæхмæ кард æххæст.

Бæх уæгъдидонæй тырныдта
Размæ, цыд дзæбæх.
Дымгæ йын йæ барц фæйлыдта,
Зад йæ фæстæ зæхх.

Уалынмæ хæдзæрттæ мæнæ,
Зæронд быру — калд.
Фæндаг ам фæхицæн хъæумæ,
Уым та хъæумæ дард.

«Нæй чызджытæ уым ныртæккæ, —
Хъал Денис дзырдта, —
Уыдон ныр сæ хъарм хæдзæрттæм
Аивгъуыйынц, а!..»

Раздæхт хъæумæ, бæхыл уайтагъд
Ехсæй тынг æрцыд!
Æмæ фатау размæ атахт,
Хæдзæрттæм фæзылд.

Хъазгæ мæй æрттивы арвæй,
— Уай, мæ саулох, уай, —
Рудзынджы раз бады 'нкъардæй
Сау рæсугъд чызгай.

Хъал лæппуйы ма цы хъуыди,
Федта йæ, куыннæ!
Æмæ тагъдгомау фæзылди
Рудзынджы бынмæ.

Æхсæв ноджы кодта тардæр,
Бамбæхст мæй бынтон.
«Рауай-ма, мæ зæрдæ, тагъддæр,
Ратт мæ бæхæн дон».

«Уæ, мæ хур, æвзонг лæппуйыл
Нæй æууæнк æппын.
У тæссаг цæуын дæ цурмæ, —
Бæхæн дон дæттын».

«Ма тæрс, о рæсугъд, дæ удæн,
Ратт мын, ратт дæ уарзт.
Æхсæв тасдæр у рæсугъдæн —
Ферох кæн дæ тарст.

Баууæнд мыл, чызгай, зæрдæйæ,
Рацу-ма хæстæг,
Сафыс дзæгъæлы тæрсгæйæ
Диссаджы рæстæг.

Сбад-ма саулохыл, дæуимæ
Дард бæстæм цæуын,
Амондджын уыдзыстæм иумæ,
Иу уыдзæн нæ зын».

Нæй гæнæн, — ысразы чызг дæр,
Тасдзинад фæлыгъд.
Рог æй бафæндыд цæуын дæр, —
Лæгæн ма цы уыд?

Фенкъуыст бæх, æд къай кæдæмдæр
Хъазахъхъаг фæтар.
Уарзта йæ къуыри, дыууæ дæр,
Æртыккаджы — нал.
Хозиты Яковы тæлмац

ЗИМНИЙ ВЕЧЕР
Буря мглою небо кроет,
Вихри снежные крутя;
То, как зверь, она завоет,
То заплачет, как дитя,
То по кровле обветшалой
Вдруг соломой зашумит,
То, как путник запоздалый,
К нам в окошко застучит.

Наша ветхая лачужка
И печальна и темна.
Что же ты, моя старушка,
Приумолкла у окна?
Или бури завываньем
Ты, мой друг, утомлена,
Или дремлешь под жужжаньем
Своего веретена?

Выпьем, добрая подружка
Бедной юности моей,
Выпьем с горя; где же кружка?
Сердцу будет веселей.
Спой мне песню, как синица
Тихо за морем жила;
Спой мне песню, как девица
За водой поутру шла.

Буря мглою небо кроет,
Вихри снежные крутя;
То, как зверь, она завоет.
То заплачет, как дитя.
Выпьем, добрая подружка
Бедной юности моей,
Выпьем с горя; где же кружка?
Сердцу будет веселей.
1825

ЗЫМÆГОН ИЗÆР
Тымыгъ тарæй арв æхгæны,
Миттæ здухгæйæ цæуы:
Куы сырдау фыдниуд ныккæны,
Куы сывæллонау кæуы.
Куы нæ зæронд цары сонтау
Хъæмпæй райхъуысы йæ уаст,
Куы æнафоны бæлццонау
Рудзынг бахойы æваст.

Мах фæлахс хæдзармæ акæс:
Талынг у, æнкъард, мæгуыр,
О зæронд нана, фыдсагъæс
Дæу цæй фæдыл домы ныр?
Æви тымыгъы дзынæзтмæ
Бадæ ды, мæ хур, фæлмæст?
Æви де 'лхуыйы нывæстмæ
Хуыссæг цæстытыл фæхæст?

Баназæм-ма, ме 'взонг азты
Адджындæр мæгуыр лымæн,
Рахæсс къоппа, нуазæм мастæй,
Зæрдæ хъæлдзæгдæр уыдзæн.
Зар мын, денджызæн йæ фæстæ
Дзывылдар куыд цард æнцад,
Азар мын, æхсæвы цæстæй
Донмæ саурæсугъд куыд уад.

Тымыгъ тарæй арв æхгæны,
Миттæ здухгæйæ цæуы,
Куы сырдау фыдниуд ныккæны,
Куы сывæллонау кæуы.
Баназæм-ма, ме 'взонг азты
Адджындæр мæгуыр лымæн,
Рахæсс къоппа, нуазæм мастæй,
Зæрдæ хъæлдзæгдæр уыдзæн.
Плиты Грисы тæлмац

А у меня есть в хрестоматии по осетинской (!) литературе за 4 класс «Сказка о царе Салтане...», переводчик не указан.

I.

Иу æнафон изæр дын
Иу ран рудзынджы рæбын
Рæстæг буц хотæ æрвыстой,
Се ’лвисинаг уым æлвыстой.
...

V.

Дымгæ фурды хъазы, зары
Æмæ размæ нау æппары,
Скодта уылæнты йæ бырст,
Парустæ — фæйнæрдæм дымст.
Наутæрджытæ дис куы кæнынц,
Наутæрджытæ науы змæлынц, —
Зонгæ сакъадахы дын
Диссаг байдыдтой уынын.
Горæт — ног, сызгъæрин, хибар,
Ис дзы наулæууæндон фидар.
Сармадзанты æхст — нæрдау,
Уым цæмæй æрлæууа нау!
Слæууыдысты лæууæндоны,
Кънйаз Гвидон сæхимæ хоны.
Нозт æмæ хæрд сын дæтты,
Дзуапп райсын æй уæд фæнды:
«Сымах цы уæй кæнут, — ысдзырдта, —
Ленк кæдæм кæнут гъеныр та?»
...

VI.

«Ме’ уазджытæ, — дзуры сæм, —
Цас цыдыстут? Стæй кæдæм?
Фæсденджыз куыд у ныр бæстæ?
Диссагæй цы зынд уæ цæстмæ?»
Наутæрджытæ дзурынц уæд:
«Федтам бæстæтæ æппæт.
Фурдæн нæу æвзæр йæ фæстæ,
Ахæм диссаг зын нæ цæстмæ:
Фурды къул сакъадах уыд,
Ничи дзы цард, ничи цыд,
Уæд — хæрз æдзæрæг йæ фæзтæ,
Зад дзы иунæг тулдз æрмæстдæр;
Горæт уыцы ран ис ныр
Райдзаст галуантимæ, стыр.
Аргъуантæ, зæрин сæ сæртæ,
Галуантæ æмæ дыргъдæттæ,
Уым фæбады кънйаз Гвидон;
’Рвиты дын саламтæ, зон!»
...

VIII.

Кънйаз сæм дзуры афтæ уæд:
«Балц уæхи фæндиаг уæд
Фурды мидæг уыцы ранмæ,
Паддзахмæ, цытджы Сатланмæ.
Дзурут-иу ын, зæгъгæ, дам,
Кънйаз Гвидон дæтты салам».
Уазджытæ æгъдау ын радтой
Æмæ дард сæ фæндаг дардтой.
Кънйаз фæцæуы фурдмæ, — хъаз
Ленк кæны йæ цæсты раз.
Балæгъстæ йын кодта, куры,
Зæрдæ, дам, мæ бæстæм дзуры...
Сараз, дам, мæ. Æмæ та
Дон ыл калдта, кънйаз уыдта,
Хъазы цур бындз фестад уайтагъд
Æмæ науы фæстæ атахт.
...

Христоматии осетинской литературы? Ха)
А у меня есть христоматия 7 или 8 класса с поэмой Ивана Ялгузидзе в переводе Георгия Бестауты на осетинский. Правда сам автор осетин и пишет в поэме про осетин. Это тот самый Ялгузидзе, который (кажется) в 1798 году написал первую книгу на осетинском — что-то вроде краткого катехезиса.